Tương lai khu Thương mại Wólka Kosowska - Ba Lan?

Từ 12-2017 chính quyền Ba Lan kiên quyết kiểm tra chống trốn thuế tại WK đã ảnh hưởng lớn hoạt động kinh doanh các doanh nghiệp. Đã đến lúc cần tìm giải pháp phù hợp để tồn tại, phát triển WK hay WK sẽ tàn dần là hồi kết mô hình kinh doanh gần 30 năm của các doanh nghiệp nước ngoài tại Ba Lan?

Khu thương mại Wólka Kosowka (WK) thành lập từ 1996 được đầu tư bởi các công ty Trung Quốc, Việt Nam, Thổ Nhĩ Kỳ. Với quy mô hơn 100ha, khoảng 3.000 cửa hàng, WK là khu thương mại bán buôn và XNK lớn nhất Ba Lan trong lĩnh vực quần áo, dầy dép, đồ tiêu dùng.

Với chính quyền, việc kiểm tra chốn thuế là tất yếu, đó là chính sách chung của EU. Việc KAS (Krajowa Administracja Skarbowa - cơ quan có quyền lực kiểm tra cao nhất của Ba Lan) trực tiếp chỉ đạo bằng cách huy động hàng trăm nhân viên (nhiều tháng, 24/24) đặt chốt tại mọi ngả đường vào WK kiểm tra hóa đơn mua bán hàng cho thấy tính nghiêm trọng của vụ việc. Chính quyền yêu cầu các công ty tại WK cần hoạt động minh bạch, chống lậu thuế (nhất là thuế VAT) và tạo điều kiện nhập hàng tại các cảng của Ba Lan. Theo chính quyền, hiện thu thuế VAT của WK khoảng 3-5 triệu zl/tháng (trong đó các TT TM đóng góp khoảng 2 triệu zl/tháng) là quá ít.

Cuộc gặp mặt của đại diện KAS và bộ tài chính với các doanh nghiệp vùng Wólka Kosowska tại sảnh chính TTTM ASG

Đánh giá mức tối thiểu thuế VAT phải nộp hàng tháng với mỗi doanh nghiệp tại WK là bao nhiêu? Thực tế mỗi cửa hàng tại WK chi phí tối thiểu duy trì khoảng 7.000zl/tháng (lương 01 công nhân, tiền thuê cửa hàng, chi phí công ty), do vậy mức doanh thu không ít hơn 35.000zl/tháng (bán buôn lãi xuất không vượt quá 20%) và thuế VAT thu về khoảng 8.000zl/tháng. Cân đối VAT vào và ra, trung bình thuế VAT tối thiểu mỗi cửa hàng khoảng 2.000zl/tháng.

Với các TT TM cũng đã dự báo, chuẩn bị cho việc kiểm tra toàn diện WK từ 2015 thông qua các đợt kiểm tra trước và thực tiễn từ các nước Hung (2015), Séc (2016). Sự liên kết các TT TM Trung Quốc, Việt Nam, Thổ Nhĩ Kỳ tại WK là mô hình đặc thù của Ba Lan (thành lập Hội doanh nghiệp WK) cũng là bước chuẩn bị cho sự hợp tác với chính quyền và định hướng phát triển WK.

Sau 5 tháng chiến dịch kiểm tra, cùng các cuộc gặp gỡ định kỳ với KAS, các TT TM WK đã có cuộc họp toàn thể và đề xuất chương trình ”Hành động WK”. Giai đoạn trước mắt bao gồm các nội dung:

- Để KAS có thể không đặt các chốt kiểm tra tại WK, Hội doanh nghiệp WK, các TT TM cần hợp tác toàn diện với KAS tuyên truyền cho các doanh nghiệp WK ngày càng hoạt động minh bạch, có trách nhiệm đóng thuế. Loại bỏ các doanh nghiệp cố tình vi phạm thuế ra khỏi WK, phấn đấu đạt mức thuế VAT cho WK trung bình khoảng 7-8 triệu zl/tháng. (TT GD đề xuất các công ty nộp thuế VAT quá thấp nhiều tháng, dưới 2000zl có thể bị hủy hợp đồng thuê).

- Tìm các giải pháp mới giúp WK tồn tại khi mô hình kinh doanh cũ (bán buôn) không còn đủ hiệu quả. Trên cơ sở đặc thù của WK phát triển hướng dịch vụ mới như bán lẻ, du lịch, ẩm thực, y tế, xuất khẩu v.v , hướng tới xây dựng WK là trung tâm kinh doanh và dịch vụ Châu Á tại Ba Lan.

- Kết nối giao thông tới WK như mở thêm các tuyến xe Bus (hay xe của WK) từ trung tâm Warszawa, Piaseczno. Quảng bá WK thông qua các hoạt động văn hóa, các Festival, hội chợ mùa hè, thu, tết âm lịch, dịp lễ, quốc khánh các nước Trung Quốc, Việt Nam, Thổ Nhĩ Kỳ.

- Xây dựng WK là trung tâm dịch vụ, vui chơi, giải trí, ẩm thực cho khu vực thông qua việc đầu tư xây dựng các khu dịch vụ đồng bộ, hoạt động thêm thứ 7, chủ nhật, tối.

- Đề đạt chính quyền loại bỏ hay quản lý tốt chợ đêm (hàng nhái) WK.

- Hợp tác với chính quyền phát triển WK thành thị trấn WK, hỗ trợ hoàn thiện cơ sở hạ tầng. Trước mắt đầu tư mở rộng đường Nadrzeczna. Hỗ trợ các hoạt động xã hội, giáo dục địa phương.

Để thực hiện ”Hành động WK” các TT TM và hội doanh nghiệp các nước cần tìm ra biện pháp đặc thù riêng để tạo sự đồng thuận và phát triển.

Với TT GD hay các doanh nghiệp Trung Quốc tại WK để duy trì hoạt động có nhiều lợi thế như gồm nhiều doanh nghiệp lớn (đại diện các nhà máy), có nguồn hàng từ Trung Quốc, có sự hỗ trợ của chính quyền Trung Quốc, có hệ thống bán lẻ tại các địa phương Ba Lan (các siệu thi mini 500-1000m²).

Với Hội Doanh nghiệp Việt Nam và các TT TM Việt Nam, tuy các doanh nghiệp chủ yếu là kinh tế gia đình, xong cũng có những lợi thế như cơ hội của hiệp định tự do thương mại Việt Nam – EU dự kiến có hiệu lực từ 2019, có kinh nghiệm phát triển các lĩnh vực dịch vụ nhất là ẩm thực, nails. Một số đề xuất mở rộng hướng kinh doanh cho các doanh nghiệp Việt Nam tại WK:

- Phát triển dịch vụ bán lẻ, du lịch nội địa cho khách Ba Lan tới WK. Xây dựng WK trở thành trung tâm mua sắm và vui chơi của khu vực cũng như hỗ trợ các trường xây dựng chương trình ngoại khóa tìm hiểu về Châu Á.

- Phát triển WK thành trung tâm dịch vụ Xuất khẩu hàng từ Ba Lan (EU) về Việt Nam qua hàng không. Xây dựng đề án kết hợp du lịch Ba Lan (Đông Âu) - Việt Nam với vận chuyển hàng XK và ngược lại. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp VN tại Ba Lan có điều kiện mở rộng buôn bán với người nhà ở VN.

- Xây dựng khu dịch vụ tại WK hoạt động cả tối, chủ nhật hay khu vui chơi và dịch vụ cuối tuần.

- Hình thành dịch vụ tham gia các hội chợ, lễ hội của Ba Lan (xe ôtô ẩm thực chuyên dụng, các gian hàng lưu động, các chương trình văn hóa)

- Mở rộng hoạt động kinh doanh, XNK các lĩnh vực thực phẩm hay đại diện cho các công ty XK của Việt Nam sang EU.

- Tăng cường kinh doanh bán hàng oline và chuyển hàng trực tiếp tới khách hàng.

Hàng nghìn doanh nghiệp kinh doanh tại WK đang trải qua giai đoạn khó khăn, mỗi doanh nghiệp cần tự lựa chọn hướng kinh doanh của mình. Chắc nhiều doanh nghiệp sẽ phải rời WK, xong cũng là cơ hội mới phát triển bền vững cho các doanh nghiệp biết chuyển đổi phù hợp. Từ kinh nghiệm các nước và sự quyết tâm của các TT TM WK, có thể khẳng định WK sẽ thay đổi, vẫn là khu thương mại và hy vọng thành trung tâm dịch vụ Châu Á lớn của Ba Lan.

Vác-sa-va,15-4-2018.
TS. Hoàng Xuân Bình - Chủ tịch Hội DN VN tại Ba Lan.

(Tài liệu tham khảo trong tọa đàm của Hội DN VN tại Ba Lan ngày 21-4-2018)