Xông nước muối phòng COVID-19

      Phương pháp làm ẩm và làm sạch đường hô hấp để phòng và chữa bệnh đã có từ lâu đời. Ở Việt Nam ta, khi cảm nhẹ, nhiều người đã dùng phương pháp xông. Các loại lá để nấu nồi nước xông thường có mùi thơm, có lá tươi thì. Thường người ta dùng lá chanh, sả, hương nhu, bưởi, tía tô, kinh giới, quế, gừng, bạc hà, húng chanh, lá tre, lá dâu... tùy điều kiện (hình 1).

Hình 1

  Ở Ba Lan, đơn giản người ta có thể dùng một bát nước nóng, sau đó nhỏ vài giọt tinh dầu lên, lấy khăn mặt trùm đầu và hít. Người ta hay dùng các loại tinh dầu như: dầu khuynh diệp (olejek eukaliptusowy), dầu thông (olejek sosnowy), dầu trảm trà (olejek z drzewa herbacianego); dầu cỏ xạ hương (olejek tymiankowy)…

 Không khí ở Ba Lan khô hơn Việt Nam. Vào mùa thu đông, nhất là khi bật sưởi, không khí trong nhà khô hơn và ta lại ít ra ngoài đường hơn nên niêm mạc đường hô hấp hay bị tổn thương và rất dễ bị nhiễm trùng. Khi việc thở bằng đường mũi bị rối loạn, ta chuyển sang thở đằng mồm và như vậy, do khô rát người ta hay bị đau họng và ho, nhất là trẻ em.

 Cũng như bệnh cúm, COVID-19 cũng qua nhiểm trùng đường hô hấp. Vì vậy, việc xông nước muối sinh lý giúp chúng ta làm ẩm mũi phía bên trong và ngăn ngừa vi khuẩn sinh sôi.

 Tất cả các việc làm trên là một hình thức đưa thuốc vào cơ thể, tiếng Ba Lan gọi là inhalacja và ta dùng một dụng cụ gọi là inhalator. Inhalacja là việc đưa thuốc dạng bột, dạng dung dịch hay nhũ tương cùng với việc hít thở để đưa thuốc vào đường hô hấp. Một trường hợp riêng là nebulizacja, nó dùng dạng phun thuốc như sương mù. Người Ba Lan nhiều khi dùng lẫn lộn cả hai từ, nhưng về thực chất, inhalacja có nghĩa rộng hơn như đã nêu.

 Dụng cụ đơn giản nhất để xông thay vì dùng bát nước, ta có thể mua một chiếc bơm tay, như chiếc Bronchiol Forte giống cái phun nước của các bác thợ cắt tóc ngoài phố ở Việt Nam (hình 2), giá khoảng 30 zloty.

Hình 2

  Với số tiền nhiều hơn một chút, khoảng 100 zloty, trong một bài viết của Phan Châu Thành trên trang Uwaga- Người Việt ở Ba Lan, có khuyên nên dùng một loại inhalator dạng máy nén khí (chính xác hơn phải gọi là nebulizator, ví dụ như chiếc Microlife NEC200 – hình 3). Đây là một biện pháp phòng bệnh tốt, ta dùng nước muối sinh lý để làm ẩm và làm sạch đường hô hấp. Cũng có các dạng máy inhalator khác, dùng siêu âm hay dùng màng rung. Loại máy dùng siêu âm không có máy nén khí mà có một tấm nung nóng, đặt thuốc lên trên. Dưới tác dụng của các điện tích, tấm này rung và hình thành sóng âm, tán nhỏ thuốc để nó vào cơ thể qua đường hô hấp. Loại dùng màng rung cũng dao động để tán nhỏ thuốc. Hai loại máy sau này đắt và phụ tùng cũng đắt.

Hình 3

 Máy inhalator dạng nén khí như nói trên là phổ biến và dùng tiện lợi nhất. Thường các gia đình có trẻ em đều đã có mua loại máy này để đưa thuốc vào cơ thể. Nay trong mùa dịch ta có thể dùng nước muối sinh lý để xông mũi.

 Nước muối sinh lý hay nước muối đẳng trương là dung dịch nước muối nồng độ 0,9% (tiếng Ba Lan: sól fizjologiczna). Đơn giản có thể làm là bạn pha muối tinh chất (không phải loại muối ăn ở đây đã có trộn thêm i-ốt) vào nước cất với tỷ lệ: 9 gram muối NaCl vào 1 lít nước. Nước muối sinh lý có áp suất thẩm thấu xấp xỉ với dịch ở trong cơ thể người nên không gây hại gì khi dùng. Khi tiếp nước trong các bệnh viện người ta dùng loại nước này. Ở các hiệu thuốc, để xông hay nhỏ mắt, mũi … ta có thể mua loại ống đóng sẵn 5ml.

Cách dùng máy inhalator loại nén khí

Để sử dụng hiệu quả, nên nhớ các nguyên tắc sau:

- Ta thực hiện xông khi ngồi.

- Nên thở bình thường, thỉnh thoảng thở sâu một lần rồi nín thở chừng 5-10 giây (nó cho phép đưa thuốc tốt hơn vào phổi).

- Dùng đầu ngậm và thở bằng mồm sẽ hiệu quả hơn khi đeo mặt nạ vào mũi – nhờ vậy lượng thuốc „lọt ra ngoài” sẽ ít hơn.

- Với trẻ em nên dùng mặt nạ đến khi trẻ tự biết ngậm đầu thở bằng mồm (không nên ép trẻ - hình 4)

Hình 4

Cụ thể các bước:

- Rửa sạch và lau khô tay.

- Nối các bộ phận của máy xông theo bản hướng dẫn, sau đó cắm điện.

- Lấy thuốc đúng liều. Nếu loại thuốc lượng ít hơn không cho phép máy hoạt động bình thường thì ta nên làm loãng nó bằng nước muối sinh lý (đầu tiên cho nước muối, sau mới đổ thuốc vào).

- Nên lắc ống thuốc trước khi cho vào máy xông.

- Ngồi thoải mái trước máy rồi bật máy.

- Nếu bạn dùng đầu ngậm thì thở bằng mồm chứ không thở đằng mũi. Nếu dùng mặt nạ thì nó phải ép sát vào mặt.

- Tiếp tục xông cho đến khi ta thấy tiếng xình xịch do cạn nước ở trong chỗ đổ thuốc của máy xông – đó là tín hiệu thuốc sắp hết. Lắc nó cho các giọt còn lại chảy xuống đáy. Khi một lần nữa lại nghe thấy tiếng đó thì quá trình xông đã xong. Thường nó mất khoảng từ 5-10 phút.

- Rút điện. Rửa chỗ đựng thuốc và mặt nạ. Không rửa ống phun khí cắm ở máy.

- Súc miệng và rửa mặt.

Khi mua máy nên lưu ý gì?

1. Tham số MMAD – tức kích cỡ hạt mà máy phun làm nhỏ thuốc hay nước muối sinh lý. Tùy theo kích cỡ mà hạt thuốc lọt vào đến đâu:

- trên 8 µm nó vào đường hô hấp trên,

- từ 8 – 5 µm hạt vào được khí quản và phế quản,

- từ 5 – 2 µm hạt vào được phế quản và tiểu phế quản,

- từ 2 – 0,5 µm nó vào đến phế nang ở phổi.

2. Thời gian xông – một mặt thời gian càng ngắn thì trẻ dễ chịu. Tuy nhiên với trẻ nhỏ thì quá trình này càng lâu lại càng tốt cho trẻ.

3. Thời gian làm việc liên tục – Nên chú ý nếu ta mua để dùng cho cả gia đình. Thông thường máy chạy 30 phút phải cho nó nghỉ 30 phút (như NEB200).

4. Độ ồn– máy nén khí tiếng to quá có thể làm trẻ em sợ, vậy với trẻ nhỏ nên chọn loại độ ồn không quá 60 dB.

5. Các phụ kiện – đặc biệt nên lưu ý đến kích cỡ ống ngậm miệng hay mặt nạ, nhất là khi dùng cho trẻ vài tháng tuổi, có một số loại có chỗ ngậm như vú giả dùng cho trẻ sơ sinh được.

Nguyễn Hữu Viêm (tổng hợp từ Internet)