Bình luận của Tiến sỹ chính trị học Marek Migalski— ĐHTH Śląski
Đã không xảy ra tình huống như năm 1989, khi bên thắng bầu cử lại buồn, còn bên thua thì hứng khởi. Khi viết những dòng này, tôi chỉ mới có các kết quả theo dự báo, và nếu các dự báo này trùng với kết quả thực tế cuộc bầu cử hôm chủ nhật thì ta có thể giải thích tình hình đã xảy ra và rút ra vài kết luận sau cuộc đụng độ về chính quyền tự quản.
Các thành phố có quan điểm thoáng
Điểm thứ nhất, việc chia ra các thành phố thoáng („liberalne") và vùng quê bảo thủ („konserwatywne") ngày một sâu hơn. Ba Lan ngày càng giống Hoa Kỳ và các nước Tây Âu, khi các cử tri thoáng sống ở các thành phố, trong khi ở bên trong „interior" là các cử tri bảo thủ hơn. Đây là một tin buồn cho tất cả chúng ta – đất nước bắt đầu phân hóa, các công dân bị chia ra hai bộ lạc riêng, không hiểu lẫn nhau và không thích nhau. Việc này sẽ làm cho lãnh đạo quốc gia sẽ khó đi.
Người Ba Lan đã chọn xong
Điểm thứ hai, phe chống đối do Platforma Obywatelska hợp tác với Nowoczesna đã lớn mạnh. Ông Schetyna đã khẳng định vào hôm chủ nhật là không thể bỏ qua („bajpasować") vai trò của mình, và ông là một người lãnh tụ chống PiS và trong phe này ông là người sẽ ra các quyết định. Ông này đã không bỏ phí ba năm vừa qua – lập lại trật tự trong đảng, dập các phe chống đối trong đảng, cộng tác được với đảng Nowoczesna và tăng mức tín nhiệm của PO đã dao động quanh con số 15%, rút ngắn khoảng cách đến đảng cầm quyền PiS chỉ còn vài phần trăm. Giờ ông ta là đứng đầu phe đối lập. Ngay cả những người chống ông nhất trong nội bộ và bên ngoài cũng phải thừa nhận việc này.
Điểm thứ ba, những người đã cho là Liên minh Công dân sẽ thất bại và có dự định chính trị dựa theo thất bại đó đang ở trong hoàn cảnh không dễ chịu. Ở đây muốn nói chính về nhóm của ông Robert Biedroń, mà tiềm lực của nhóm này khó đánh giá được chính xác. Ông ta cũng gây ra hy vọng cho một số nhóm người cũng cùng ở một mức như các ông Janusz Palikot hay Ryszard Petru ở thời điểm của mình. Kết quả tốt của ông Schetyna và bà Lubnauer gây khó cho ông Robert Biedroń vì giờ không thể giải thích lý do vào làm chính trị ở mức toàn Ba Lan để cứu quốc gia khỏi chính quyền PiS do phe đối lập quá kém cỏi. Giờ ông cựu tình trưởng tỉnh Słupsk phải một lần nữa suy nghĩ lại vì kế hoạch nhảy vào chính trường của mình không thành.
Điểm thứ tư, nhóm của ông Jarosław Kaczyński đã khẳng định vị trí mạnh nhất của mình trên chính trường Ba Lan. Kết quả cuộc đối đầu hôm chủ nhật qua, dù kém hơn mong đợi vẫn chứng minh ông vẫn là lãnh tụ không thể phủ định trong con mắt cử tri.
PiS đang đứng đầu
Dù cuộc chiến để thâu tóm toàn bộ quyền lực đã bị chặn lại, nhưng đảng PiS vẫn là ứng viên mạnh trong cuộc bầu cử năm tới vào Nghị viện Châu Âu và Quốc hội, Thượng viện Ba Lan. Nếu trong nội bộ không có một vụ nổ hay cuộc chiến công khai nào, hoặc sự tan rã trong hàng ngũ lãnh đạo thì ông Kaczyński và người của mình sẽ „sẽ phải nhận thành công” trong năm 2019 („skazani na sukces"). Cuộc bầu chính quyền tự quản không dễ dàng gì với họ này, dù thực tế đã làm tan thành kiến là không thể chặn đảng này được, nhưng đồng thời cũng đã chứng tỏ là PiS vẫn là lực lượng đứng đầu trong chính trường.
Điểm thứ năm là đảng PSL đã khẳng định được sức mạnh của mình. Dù rằng trong bầu cử vào Nghị viện Châu Âu PE và Quốc hội Ba Lan, kết quả của họ chắc chắn sẽ thấp hơn kết quả có được hôm chủ nhật qua, nhưng ông Władysław Kosiniak-Kamysz có quyền hài lòng là đảng của mình đã có tiếng nói trong phe đối lập. Đảng PSL, trái với các thăm dò dư luận trong bầu cử, vẫn là một đảng quan trọng trên chính trường.
Điểm thứ sáu – dù sao đi nữa – kết quả kém của đảng SLD làm ông Włodzimierz Czarzasty phải thất vọng, vì chắc ông vẫn nghĩ khác về kết quả bầu ở các hội đồng địa phương, tuy nhiên các đối thủ của ông có kết quả còn kém hơn. Do vậy, mặc dù điều này nói ra vẫn buồn cười, SLD vẫn giữ vai trò đi đầu trong khối chính trị này, mặc dù chắc chắn các nhà lãnh đạo của Liên minh sẽ phỉa suy nghĩ lại về chiến lược của mình và xác định mình muốn có kết quả trong cuộc chạy đua maraton bầu cử của năm 2019 – liệu họ muốn đứng một mình hay đứng ra thống nhất cánh tả. Hay tham gia liên minh lớn cùng PO và Nowoczesna, hay liên minh cùng ông Biedroń. Chắc chắn trong đầu ông Czarzasty cùng các bạn mình đã có vài phương án như vậy, nhưng họ nên nhớ kết quả đáng buồn của mình trong kỳ bầu Quốc hội lần trước. Nếu một lần thứ hai sẽ lại bị thiếu cỡ chục nghìn phiếu để tham gia Quốc hội như lần trước, thì lịch sử và các cử tri của họ sẽ không tha thứ cho họ.
Phe dân tộc chủ nghĩa mờ nhạt
Cuối cùng, là điểm thứ bẩy, kết quả kém của Kukiz'15 và thảm bại của Partia Wolność cùng thất bại cá nhân của ông Janusz Korwin-Mikke buộc những người đứng đầu các nhóm này suy nghĩ về việc liệu có nên phối hợp lực lượng của mình cùng nhau trong bầu cử Nghị viện Châu Âu hay không.
Việc kết hợp cả với nhóm dân tộc chủ nghĩa nữa, nhóm cũng có kết quả tồi trong cuộc bầu cử hôm chủ nhật qua, có thể cho họ cơ hội lách qua đảng PiS về phía tả và cho phép có được đến 10% trong các cuộc bầu cử đặc biệt. Điều này cũng có thể xảy ra – họ chỉ cần hoàn toàn dùng một truyền đạt thô thiển, dọa dân Ba Lan bằng những người nhập cư và tấn công người nước ngoài. Khi đó họ sẽ đặt đảng của ông Kaczyński vào một tình huống rất khó và việc này sẽ giúp cánh cực tả dễ thở hơn một chút. Tùy thuộc vào sự khéo léo và tính trước của những người lãnh đạo ta sẽ có vào tháng năm năm tới một biến thể của Mặt trận Quốc gia của Ba Lan hay không cùng với cơ hội tồn tại trên chính trường.
Nói tóm lại – cuộc bầu chính quyền tự quản là một cuộc diễn tập quan trọng cho các đảng phái chính trị của Ba Lan, nhưng không cho quyết định hoàn toàn cho một thứ gì cả. Vẫn gần một phần ba cử tri bầu cho đảng PiS, còn cử tri chống PiS và gần PiS chiếm khoảng hai phần ba.
Đây vẫn là chính nước Ba Lan và những người Ba Lan ấy. Không có cuộc động đất nào đã xảy ra cả. Thế có nghĩa là kết quả các cuộc bầu cử năm tới hiện vẫn là ẩn số. Có thể xảy ra mọi tình huống – cả việc khẳng định sự ngự trị của đảng PiS và việc kéo dài các chính phủ của đảng này lẫn việc đảng này bị loại khỏi chính quyền và phe đối lập hiện nay sẽ lên. Nhiều thứ phụ thuộc vào độ thông minh và tài anwng của các nhà lãnh đạo cả của PiS cũng như PO, PSL, SLD và, có thể cả „đảng của ông Biedroń" nữa. Chắc cũng phụ thuộc một ít vào các cử tri chăng?
Bình luận