2018-11-24 09:40:42

Vụ bê bối ở KNF sau một tuần lễ, hay chuyện một đàn voi ở trong kho đồ sứ


Chuyện lòng tin trong thế giới tài chính cũng giống như trong tình bạn: khi đã mất niềm tin sẽ khó lòng xây dựng lại. Liệu đảng PiS có khả năng tạo lại niềm tin với cơ quan giám sát tài chính sau khi cuốn băng ghi lại đề nghị hối lộ ở cấp cao nhất của nó bị phơi bày hay không?

Cuốn băng ông Leszek Czarnecki đã ghi lại trong phòng ông Marek Chrzanowski, cựu giám đốc Ủy ban Giám sát Tài chính (Komisja Nadzoru Finansowego)  đã làm chấn động chính trường Ba Lan và thị trường tài chính.

Một đề nghị hối lộ rõ ràng về việc nhận một luật sư do sếp KNF đề nghị vào làm ở ngân hàng của ông Czarnecki không có cách gì biện hộ được, vì vậy ông Chrzanowski đã xin từ chức rất nhanh, ngay trong ngày khi tờ báo „Gazeta Wyborcza” đưa tin này.

Việc ông sếp đáng hổ thẹn của cơ quan giám sát từ chức trong chớp nhoáng như vậy để chấm dứt câu chuyện. „Thông tin PiS muốn truyền đạt trong ngày ấy” là như sau: thủ tướng Morawiecki đã có phản ứng tức thì, nhà nước có hành động ngay lập tức chứ không như lúc chính phủ trước. Chỉ có điều là chuyện cổ tích ấy đã phát lúc 19h30 trên kênh truyền hình TVP1 một cách không thuyết phục và không có ai tin vào nó.

Câu hỏi quan trọng nhất mà tôi đặt ra tuần trước như sau: liệu ông Chrzanowski chỉ làm đơn độc, hay là đại diện cho một nhóm nào đó? Càng đi sâu vào rừng, ta càng thấy rõ vị sếp 37 tuổi của KNF không phải là một tài năng bẩm sinh nào mà là người được ông thống đốc Ngân hàng Quốc gia Ba Lan NBP, ông Adam Glapiński, cựu phó chủ tịch Porozumienie Centrum, tức đảng tiền thân của đảng PiS, đỡ đầu. Chính nhờ ông Glapiński mà ông Chrzanowski đã có con đường công chức danh vọng trong chớp nhoáng, cũng như trong khoa học.

Số báo „Rzeczpospolita” ra hôm thứ hai đưa tin mặc dù có các điểm nghi ngại nghiêm trọng trong luận án của ông Chrzanowski, ông Glapiński đã giúp ông ta bảo vệ luận án tiến sĩ khoa học. Và chính ông thống đốc NBP đã kéo ông Chrzanowski đầu tiên vào Hội đồng Chính sách tiền tệ (Rada Polityki Pieniężnej - RPP) (còn ở Thượng viện thì có sự ủng hộ của thượng nghị sỹ Grzegorz Bierecki, người sáng lập ra quỹ SKOK), rồi sau đó đưa ông này vào KNF (với chữ ký của bà thủ tướng Beata Szydło khi đó).

Chỉ tính bước nhảy vào cơ quan giám sát tài chính – mới có nửa năm ở RPP – đã gây ngạc nhiên vì ông Chrzanowski đã thực hiện nó với sự khéo léo của một con voi đứng trong kho đồ sành sứ (z gracją słonia w składzie porcelany): trong vòng một tháng hai lần xin từ chức („vì lý do cá nhân”) và một lần rút lại đơn. Liệu anh chàng 37 tuổi kéo từ một trường đại học lên có thể tự mình có các mưu đồ chính trị bè phái để kể cho ông Leszek Czarnecki như trong băng ghi âm hay không?

Liệu tự mình ông ta có thể thuyết phục tổng thống Duda để ông này rút người của mình là ông Zdzisław Sokal từ KNF, người „định hại” cho ông tỷ phú ở Wrocław về hay không? Chuyện đùa. Để làm được điều đó, ông ta phải có nhà chính trị cấp cao chống lưng. Nhất là trong băng ghi âm về đề tài này ông Chrzanowski luôn luôn sử dụng từ ở số nhiều.

Còn điều thú vị hơn, ấy là ông Glapiński chưa bao giờ có ý định cắt đứt khỏi người mình bảo trợ. Ngay sau khi ông Chrzanowski từ chức, ông ta vẫn nhấn mạnh như ở Hội nghị  Kongres 590 tổ chức ở Jasionka ngoại ô Rzeszow và ở phòng thu cho đài TVP, là ông cựu giám đốc KNF đã chỉ huy việc giám sát rất tốt và là người yêu nước. Còn chính truyền thông là có lỗi khi đưa tin về vụ bê bối.

Liệu ông Zdzisław đã có kế hoạch hay không?

Một điểm chính của băng ghi âm trong văn phòng sếp KNF là „bản kế hoạch của ông Zdzisław”, tức ý tưởng chiếm đoạt ngân hàng Getin Bank của ông Czarnecki, mà ông Chrzanowski cho là ý của Zdzisław Sokal. Ông này là sếp của Quỹ đảm bảo cho các ngân hàng (Bankowy Fundusz Gwarancyjny – BFG) và đặc phái viên của tổng thống ở KNF, theo lời ông Chrzanowski ông này muốn làm cho các ngân hàng của ông Czarnecki (GetinIdea) rơi vào cảnh khó khăn về tài chính đến mức không có lối thoát nào khác là bán rẻ cho một ngân hàng khác mạnh hơn.

Bằng cách nào để làm một ngân hàng rơi vào khủng hoảng? Bắt nâng chỉ số vốn lên mức chủ nhân phải đổ vào đó một núi tiền hay tháo găng đầu hàng. Getin của ông Czarnecki lúc này đang phải gặt hái kết quả việc chiếm lĩnh thị trường quá mạo hiểm trong các năm trước đây. Các khoản vay không trả được và lãi của các khoản vay tiền franc Thụy Sỹ tự chúng đang là gánh nặng của ngân hàng.

Thêm vào đó là PiS đã đưa ra thuế ngân hàng và tăng chỉ số vốn lên mức mà ông Czarnecki đã không có lối thoát: ông phải tăng vốn ngân hàng lên gần một tỷ złoty và chuẩn bị kế hoạch tái cấu trúc. Mà kế hoạch đó phải được KNF thông qua.

Nếu ta tin vào lời ông Chrzanowski trong băng ghi âm, thì ở KNF có hai đề nghị đang cọ xát với nhau, dù rằng cả hai giải pháp đều không tử tế. „Kế hoạch Zdzisław”, nếu nó có tồn tại, thì nhằm mục đích chiếm đoạt của ông Czarnecki và dùng một ngân hàng khác thâu tóm ngân hàng của ông ta: đó có thể là một trong các ngân hàng khổng lồ đã quốc hữu hóa, và cũng có thể là một ngân hàng không lớn là Plus Bank của ông Zygmunt Solorz, chủ nhân đài Polsat (ít nhất thì ý định này đã lan truyền ở hành lang hội nghị Kongres 590 tuần trước).

Trong các đoạn ghi âm khác ở văn phòng ông sếp KNF mà báo „Dziennik Gazeta Prawna” đăng hôm thứ hai, ta có thể nghe thấy ông Czarnecki phàn nàn về ông Sokal, người mà trong một phiên họp của KNF nói đe người kiểm toán được giao việc đi đánh giá tình hình tài chính của Getin Bank. Ông Czarnecki lo ngại về việc người kiểm toán đó sẽ không công bằng khi bị áp lực như thế.

Nhóm thân ông Chrzanowski đã muốn phá „Kế hoạch Zdzisław”, nhưng không phải miễn phí: từ đó có đề nghị của sếp KNF về cuộc gặp riêng chỉ có hai người (chỉ với máy phá không cho ghi âm „szumideł”) và ý định ấn một luật sư của mình vào ngân hàng của ông Czarnecki.

Ông Chrzanowski mô tả ông Sokal như một nhân vật đen tối, người chả biết từ đâu đến và có thể làm được gì. Chỉ có điều đây là chuyện cổ tích dành cho ông Czarnecki thôi.

Có cả ba người

Thứ nhất, khó mà phê là ông Sokal không có kinh nghiệm gì trong các tổ chức tài chính. Trong các năm 2006–2007 ông này đã làm ở PKO BP (phó chủ tịch hội đồng quản trị), và sáu năm sau đó làm việc với tư cách thành viên Hội đồng quản trị ngân hàng trung ương do tổng thống Lech Kaczyński phong.

Ông Chrzanowski muốn gây ấn tượng cho ông Czarnecki là ông ta không quen ông Sokal, và ông „Zdzisław lên kế hoạch” chỉ làm ở NBP thoáng qua và do dựa vào ông cựu thống đốc ngân hàng trung ương Sławomir Skrzypek, người đã chết trong vụ tai nạn máy bay ở Smoleńsk. Vậy lấy gì để giải thích việc ông Sokal cũng là thành viên hội đồng của quỹ Fundacja im. Sławomira Skrzypka, tổ chức ra bằng tiền của ông Adam Glapiński?

Hơn nữa trong quỹ này ông ta còn ngồi bên cạnh chính ông Chrzanowski nữa! Quỹ này đang ở giai đoạn giải thể mà trong hai năm đã tổ chức hội nghị khá sinh lời là Kongres 590, nó là một trong các hội nghị kiểu mẫu về kinh tế của PiS mà các công ty ngân khố của nhà nước không tiếc tiền quảng cáo cho nó.

Vậy ông Chrzanowski đeo mặt nạ và nói không biết ông Sokal vì mục đích gì? Hay là nó chỉ để tạo niềm tin vào vai „một cảnh sát tốt” và để xoa dịu ông Czarnecki?

Phát súng về đồng franc Thụy Sĩ

Trong một phần các lời thu mà báo „Dziennik Gazeta Prawna” công bố ta có thấy chút ít về đề tài một đám mây đen khác đang che phủ lên ngân hàng của ông Czarnecki. Getin Bank đang có số lãi cao khi cho vay mua nhà bằng đồng franc Thụy Sỹ.

Một nhóm vài trăm nghìn người vay tiền franc Thụy Sỹ cùng với người nhà của họ là một món mồi ngon cho các chính trị gia. Lời hứa chưa thành hiện thực về việc quy đổi tiền vay sang tiền Ba Lan mà ông Andrzej Duda đã làm khi tranh cử để „mua” các phiếu của họ vào năm 2015 còn đó và ai biết liệu có phải chính vì lời hứa đó mà ông thắng cử tổng thống hay không. Vài tháng sau đó thì trong vận động bầu cử PiS cũng dùng khẩu hiệu đó với những người vay bằng đồng franc.

Nhưng sau khi bầu xong thì hóa ra là lời hứa tù mù vận động bầu cử ấy có giá cho ngân sách và các ngân hàng đến hàng chục tỷ (KNF thời giám đốc trước là ông Andrzej Jakubiak tính theo khả năng xấu nhất nó lên đến 100 tỷ zł). Các nhân viên của phủ tổng thống bắt đầu xoay xở, vẽ ra cả đến khái niệm kỳ lạ nhất như „tỷ giá công bằng”.

Mãi đến năm ngoái dự kiến luật về giúp những người vay bằng đồng franc mới được gửi đến Quốc hội – nó chả giống gì các lời hứa khi tranh cử cả. Điểm chính yếu nhất là tạo ta một quỹ đặc biệt cho những người đã vay bằng đồng franc và các ngân hàng phải đóng góp vào. Và dù tiểu ban về vấn đề này do ông nghị đảng PiS Tadeusz Cymański phụ trách có cái tên rất dài...nhưng đến hôm nay vẫn chưa thông qua bản dự thảo của tổng thống, ý định đó vẫn đang bị treo chả khác gì phát súng của nhà văn Sê-khốp. Có thể cuối cùng nó cũng nổ (hồi đầu tháng 11 ông Andrzej Duda có hỏi công khai về dự luật của mình). Ông Czarnecki trong câu chuyện với ông Chrzanowskim đã tính Getin sẽ mất 360 triệu zł  trong hai năm khi đạo luật đó có hiệu lực.

Như c.., nhưng ổn định (nguyên văn: Do d..., ale stabilnie)

Các chính trị gia của PiS giả bộ như đã không có gì xảy ra cả và sau vụ từ chức của ông Chrzanowski  thì không còn có bê bối gì. Nhưng sau vài ngày thì câu cửa miệng như tụng về phản ứng nhanh của  ông thủ tướng cũng hết tác dụng và đã phải đưa ra một tín hiệu mới là chúng tôi vẫn nắm chắc tình hình. Cái cách đã lựa chọn lúc ấy có lẽ là do bị quá bất ngờ. Bởi vì ngay vào chiều chủ nhật, Ủy ban Ổn định Tài chính (Komitet Stabilności Finansowej) tức bộ trưởng tài chính, sếp BFG, thống đốc NBP và ông quyền chủ tịch KNF đã có cuộc họp.

Các nhân vật quan trọng nhất về tài chính của quốc gia đã phải đến họp trong một ngày nghỉ và đến tận hai giờ sáng ra thông báo là không có gì đe dọa hệ thống ngân hàng cả, và Getin Bank có thể được sự hỗ trợ của NBP. Trong buổi họp báo sáng hôm sau các danh từ và tính từ „ổn định” đã được nhắc đến thường xuyên đến nỗi nó giống như một câu trong chuyện tiếu lâm cổ: „Tình hình thế nào? Như c..., nhưng ổn định.”

Sau một tuần lễ khi cuốn băng ghi của ông Czarnecki được công bố, hệ thống giám sát tài chính của Ba Lan giống như một kho đồ sành sứ bị một đàn voi chạy qua. Thế mà hãy còn các đoạn băng ghi tiếp ở KNF gửi đến viện công tố mà chúng ta còn chưa biết nội dung. Chắc đàn voi còn vài lần nữa chạy qua các giá xếp đồ sứ. Câu hỏi liệu PiS có thể đuổi đàn voi đi và xếp lại các mảnh đồ sứ mong manh kia hay không? Tình hình là nghiêm trọng vì hàng tỷ đồng tiền của chúng ta đang nằm trong các ngân hàng.

QV (bình luận của nhà báo Dariusz Ćwikak ngày 21-11-2018, theo https://www.msn.com/pl-pl/wiadomosci/opinie/afera-knf-po-tygodniu-czyli-stado-słoni-w-składzie-porcelany/ar-BBPTRRL?MSCC=1542790494&ocid=spartandhp#page=6)

Sửa lần cuối 2018-11-24 08:04:54

Bình luận

Bình luận qua Facebook