Ông
Jakub Bierzyński là nhà nghiên cứu xã hội, chuyên về
thống kê, phân tích dữ liệu và phương pháp nghiên cứu
định lượng. Ông đã là cố vấn của đảng Nowoczesna.
Từ năm 2018 là cố vấn cho ông Robert Biedroń, ứng cử
viên tổng thống của Liên minh Cánh tả. Bài viết hôm
6/04/2020, cập nhật lúc 23h16. Các đầu đề in đậm và
ngày trong ngoặc là câu nói của các thành viên Chính phủ.
Bài dịch muốn cung cấp tin tức hai chiều để bà con
nghiêm túc cách ly, tự bảo vệ mình trong đại dịch này.
Chúc cộng đồng bình an! (người dịch)
Cảnh sát đi tuần ở Vac-sa-va, 4/2020 (ảnh: TTX BL)
thảm họa thiên nhiên ở mức độ như dịch coronavirus này là một thách thức cực kỳ khó khăn cho cả các chính phủ có khả năng nhất và được tổ chức tốt nhất. Khủng hoảng không thiên vị ai và làm bộc lộ các điểm yếu. Một tháng sau khi chẩn đoán ra bệnh nhân đầu tiên, nhà nước Ba Lan tỏ ra viển vông, còn chính phủ tự công bố thất bại của mình: Ba Lan ở trên bờ vực phá sản (lời ông Thủ tướng), quốc gia đang đứng trên đầu lưỡi dao và có thể sụp đổ (lời ông Bộ trưởng Y tế), ở tình trạng thảm họa thiên nhiên nhà nước chỉ có đủ tiền trong ba tháng (lời ông phó Thủ tướng).
- Tình hình bi thảm trong các bệnh viện, còn chính phủ thử bịt miệng các bác sỹ
- Chúng ta nên tận dụng các khách sạn trống và các doanh nghiệp ăn uống đang chững để làm cách ly hiệu quả
- Chúng ta đang không biết thực tế có bao nhiêu nạn nhân của dịch ở Ba Lan
- Chính phủ đang tuyên truyền, nhưng việc này bao giờ cũng có giới hạn của nó
Szumowski (Bộ trưởng Bộ Y tế - người dịch): hoặc đóng biên giới, hoặc hàng trăm người chết (20/03)
Như tôi đã viết ở trang Onet, việc phổ cập cách ly, theo ý kiến của tôi, chỉ có tác dụng về tâm lý. Mọi người cảm thấy an toàn trong nhà. Nhưng theo các nhà nhiên cứu về dịch thì 80% việc lây nhiễm là trong môi trường gần nhất, trong khi việc cách ly gia đình hoàn toàn với thế giới bên ngoài là việc không thể làm được.
Trong số các nước châu Âu, Thụy Điển là nước duy nhất không áp dụng cách ly ở bất cứ dạng nào. Các công sở mở cửa bình thường, khách sạn và nhà hàng vẫn hoạt động, không có lệnh cấm tập trung (đến 50 người). Tốc độ tăng lây nhiễm ở Thụy Điển còn thấp hơn ở Ba Lan (trung bình một ngày của 20 ngày: ở Ba Lan x 1,19, ở Thụy Điển x 1,16).
Gliński (phó Thủ tướng - người dịch): Vi-rus này đang lan rộng. Cần phải hạn chế nghiêm túc hơn nữa (29/03)
Nói một cách khác: chúng ta đang có vấn đề, việc chúng ta đang làm không có tác dụng. Giải pháp: ta hãy làm tiếp nhưng mạnh hơn. Một ví dụ kinh điển của sự bất hợp lý.
Hiện 150 nghìn người đang cách ly ở nhà. Thiệt hại về kinh tế và xã hội cực kỳ lớn. Phần lớn trong số 150 nghìn này là những người không làm việc được gia đình nuôi. Khi dịch lan rộng con số này sẽ tăng lên nhiều lần.
Cách
ly trong gia đình không có tác dụng vì đúng là trong thực
tế, nó phần nào tách những người có tiềm năng lây
khỏi xã hội, nhưng lại trộn họ với những người
khỏe trong gia đình. Nếu những người bị cách ly này đã
nhiễm bệnh thì việc lây cho người trong nhà là hầu như
chắc chắn.
Giải pháp hiệu quả hơn và chắc chắn rẻ hơn là thử test cho mọi người thuộc nhóm có nguy cơ. Test rẻ hơn nhiều so với việc mất thu nhập trong hai tuần lễ hay lâu hơn. Tất cả các kinh nghiệm quốc tế đều cho thấy rõ – chìa khóa để thắng dịch là làm test diện rộng và cách ly hiệu quả người nhiễm khỏi người khỏe. Chính phủ Ba Lan lại làm ngược lại.
Szumowski: chúng ta có số lượng test thử coronavirus đủ (23/03)
Trong khi đó việc cách ly có hiệu quả có thể tiến hành với giá tương đối thấp. Ba Lan có 825 nghìn chỗ nghỉ đêm. Các khách sạn và nhà nghỉ (pensjonat) đang trống rỗng. Vậy sao chính phủ không dùng nó để cách ly cho 80% những người đang nhiễm vi-rus diện không có triệu chứng hay có triệu chứng nhẹ mà không đòi hỏi phải nằm viện? Chả tốt hơn khi trả cho chủ khách sạn một số tiền quy định trước (ryczałt) đồng thời cho họ một chút thu nhập thay vì phải trả tiền trợ cấp thất nghiệp cho các cựu nhân viên khách sạn ư? Cũng có thể quy định trước một giá ăn cho họ và giúp dịch vụ ăn uống sống qua giai đoạn này có tốt hơn không?
Không nghi ngờ gì là giá làm test, giá ngủ đêm và giá ăn sẽ thấp hơn chi phí liên quan đến việc làm của hàng trăm nghìn người. Chả lâu nữa, thêm vào cái giá trên là số tiền trợ cấp cho ít nhất 1 triệu người thất nghiệp nữa. Nếu không đủ tiền cho test, Ba Lan là nước quá nghèo.
Morawiecki (Thủ tướng - người dịch): các biện pháp do Ba Lan làm đang mang lại kết quả (19/03)
Việc tuyên bố kiểm dịch ở biên giới do ông Mateusz Morawiecki tuyên bố là giả bộ vì nó đơn giản chỉ là đo nhiệt độ và điền một bản khai. Hậu quả là xe TIR đứng chờ dài nhiều cây số ở biên giới.
Kết quả này có thể có dễ dàng như một việc trẻ con có thể làm. Ngoài tin nhắn SMS của nhà cung cấp mà mỗi người khi qua biên giới đều nhận được, có thể gửi kèm luôn một đường dẫn đến trang mạng điền mẫu khai online là xong. Quy định cho mỗi người khi qua biên giới vài giờ để điền mẫu. Ai không làm gửi cho họ ngay một tin nhắn tiếp cảnh cáo.
Nhờ việc giúp đỡ của hệ thống định vị dễ dàng kiểm tra việc cách ly. Chả mất chi phí gì. Toàn bộ công nghệ đã có trong tay. Chỉ cần có suy nghĩ. Thế mà lại đem ngăn chắn đường ở biên giới, nó chỉ gây ấn tượng trên truyền hình ("là chính phủ hoạt động cương quyết và bảo vệ công dân Ba Lan"), gây ra chậm trể khủng khiếp cho việc chuyển hàng, làm phá sản các hãng vận tải, và trước hết gây chết dần cho nền công nghiệp Ba Lan.
Thiếu nguyên liệu và phụ kiện, không có cách nào để gửi hàng đã sản xuất đi. Làm chết dần là chuyên môn của PiS. Có vẻ là nạn nhân tiếp theo của quá trình chết dần này sẽ là toàn bộ nền kinh tế Ba Lan.
Morawiecki: test cho coronavirus chúng ta có tuyệt đối đủ (18/03)
Mối đe dọa lớn nhất lúc này là phải đi bệnh viện. Sự hỗn độn và thiếu thủ tục làm cho bệnh viện trở thành ổ dịch. Ở một bệnh viện ở Radom có đến 115 người nhiễm bệnh! 67 bệnh viện hay khoa lúc này bị cách ly hoàn toàn (tình hình tính đến hôm 5/4).
Vấn đề chính là thiếu dụng cụ phòng hộ. Sau một tháng có dịch, ông bộ trưởng Bộ Y tế Łukasz Szumowski mới khuyên các bác sỹ đeo khẩu trang. Sao phải tận đến bây giờ mới nói? Bởi vì cho đến nay, ngay cả bác sỹ cũng thiếu khẩu trang. Các bệnh viện chỉ nhận được một số lượng dụng cụ phòng hộ tượng trưng.
Nhân viên y tế, dù rằng họ là những người có nguy cơ tiếp xúc với vi-rus nhiều nhất, vẫn không được làm test thường xuyên. Trong khi đó PiS bác bỏ đề nghị điều chỉnh của phe đối lập về việc phải thực hiện các test này mỗi tuần một lần. Hiện nay đã có trên 4,5 nghìn nhân viên y tế đang bị cách ly, 500 người trong số này đã bị lây nhiễm (chiếm 17% - đây là mức cao nhất ở châu Âu). Đơn giản là sau một hay hai tuần lễ nữa, sẽ không có ai chữa bệnh cho chúng ta. Tình hình rất bi thảm. Các bệnh viện đang cầu cứu các tổ chức phi chính phủ xin phương tiện phòng hộ.
Trong khi đó, ông Szumowski làm mọi thứ để che dấu vấn đề. Người ta đang thử bịt mồm các y tá và bác sỹ bằng cách dọa đuổi việc.
Morawiecki: Ba Lan đã chuẩn bị cho dịch coronavirus từ vài tháng trước đây (18/03)
Morawiecki: chúng ta phải xoay xở do các hoàn cảnh mà một tháng trước đây không một ai có thể nghĩ đến, còn cách đây hai tháng thì chả có ai biết nữa (19/03)
Chính phủ thì nói về việc phá sản hay sụp đổ quốc gia, trong khi trong tuyên truyền chính thức thông tin này là bắt buộc: Ba Lan xử lý khủng hoảng tốt nhất ở châu Âu. Các nhà báo (trong truyền thông chính thức – người dịch) so sánh thống kê của các khác nhau chứng minh rằng chiến lược đóng cửa của Ba Lan có hiệu quả. Các lỗi mà họ đã phạm thường xuyên nhất là:
- so sánh các thống kê ở cùng một thời điểm, trong khi việc chênh lệch bùng nổ dịch ở các nước khác nhau là hơn một tháng. Vậy các số liệu đó là không so sánh được với nhau. Duy nhất chỉ có thể so số liệu khi có từ 50 hay 100 người nhiễm (giả thiết là trên con số này, việc tăng dịch là một quá trình ngẫu nhiên)
- các con số người bị lây ở các nước khác nhau được điều chỉnh tương ứng với con số test đã làm. Nghịch lý là ở chỗ khi làm càng nhiều test và việc chống bệnh có hiệu quả bao nhiêu thì con số thống kê càng xấu hơn (tức cao hơn). Mà Ba Lan làm số test trên đầu người thấp nhất châu Âu.
- con số người chết phụ thuộc vào định nghĩa nguyên nhân chết. Ở Ý, mọi người đã nhiễm bị chết được coi là nạn nhân của virus (tỷ lệ 7% chết), ở Ba Lan (1,7%) chỉ tính những người mà việc chết không thể gán vào các bệnh khác. Hơn nữa, ở Ba Lan không có việc xét nghiệm xem người chết có vi-rus hay không. Thống kê không có những người chết trước khi được lấy mẫu thử.
Như ta thấy, rất dễ „điều chỉnh” (nguyên văn: manipulować – người dịch) thống kê về dịch. Nếu chúng ta xem các thống kê hàng tháng ở Ba Lan thì ta thấy từ tháng 3, con số người chết do các nguyên nhân thông thường đã tăng đột biến. Các cái chết đó trung hòa về mặt chính trị và không gây sợ hãi. Càng ít nạn nhân thì chính sách của chính phủ càng hiệu quả, uy tín và cơ hội bầu cử càng cao. Sự thật sẽ lòi ra khi các nhà xác thiếu chỗ.
Morawiecki: trong nhiều hoạt động chúng ta vượt các nước khác trong Liên minh Châu Âu (02/03)
Chính phủ đưa ra tiếp các hạn chế. Việc cấm đi vào rừng đơn giản là việc làm vớ vẩn. Cùng với việc bùng nổ của dịch, phải che đậy sự bất lực và thất bại của chính sách. Các hoạt động đó chỉ thuần túy là tuyên truyền.
Một biện pháp chắc chắn hiệu quả và rẻ hơn chống lây nhiễm là bắt buộc đeo khẩu trang (cho dù không có sự đồng ý hoàn toàn của các nhà khoa học về việc này, như tờ POLITICO đã viết). Chỉ có điều là ngay cả các bệnh viện cũng không có đủ các khẩu trang. Chính phủ Ba Lan cũng đã không tham gia cuộc đấu thầu các phương tiện phòng hộ mà Liên minh Châu Âu công bố hồi tháng hai.
Hôm nay đài truyền hình TVP đã lên án Liên minh không làm gì. Đã không nộp các đặt hàng công trong nước, còn các thứ mà dàn Đại Hợp xướng Giáng sinh Từ thiện (WOSP - Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy – người dịch) đã mua ở Trung Quốc với giá 25 triệu zloty đang nằm lại đó. Tại sao vậy? Bởi vì điều kiện họ chở giúp về phải là đem nộp cho Cơ quan Dự trữ vật liệu (Agencja Zapasów Materiałowych). Cái cơ quan mà từ nhiều năm nay chỉ đi mua than để cứu các mỏ than của Ba Lan khỏi phá sản. Ngay mới hôm 28/02 đây, ông Bộ trưởng Y tế còn cam đoan là cơ quan này đã có mọi thứ dự trữ cần thiết.
Morawiecki: chúng ta muốn chuẩn bị ngay cả vượt mức cần thiết, nếu virus xuất hiện ở Ba Lan (24/02)
Mỗi khi chính phủ phải lựa chọn giữa tuyên truyền và hoạt động chống dịch thực sự thì họ chọn tuyên truyền. Sự hoành hành của vi-rus không chịu ảnh hưởng gì của các câu thần chú cả. Tốc độ chết ở Ba Lan giống như ở Pháp. Có sự khác nhau 20 ngày ở thời điểm dịch bắt đầu.
Nếu ta muốn hình dung cuộc bầu cử sẽ trong điều kiện nào thì chỉ cần đọc tin từ Paris: 8 nghìn người chết, tàu hỏa và sân vận động được sửa thành bệnh viện. Ngay cả việc tuyên truyền tốt nhất cũng có các giới hạn của nó
Người dịch: Nguyễn Hữu Viêm
(Nguồn https://wiadomosci.onet.pl/opinie/koronawirus-w-polsce-jakub-bierzynski-wszystkie-klamstwa-rzadu-w-sprawie-epidemii/xb2g1s9)
Bình luận