Nguyễn
Quỳnh Giao (Tổng
hợp)
Giáo dục tại Ba Lan vượt lên từ vị trí thứ 14 năm 2012, đến thứ 10 thế giới và thứ 5 châu Âu năm 2014, trong bảng xếp thứ hạng có uy tín, hai năm một lần, của một trong những công ty giáo dục hàng đầu thế giới Pearson. Theo đó, Ba Lan vượt lên trên Đức, Pháp, Tây Ban Nha, chỉ sau 9 quốc gia, trong đó có Hàn Quốc, Nhật, Anh, Hà Lan.
Chính
sách cùng với các hoạt động khuyến học tại Ba Lan
xuất phát từ Hiến pháp nước này. Theo Hiến pháp Cộng
hoà Ba Lan năm 1997, Điều 70:
1.
Mỗi người có quyền học tập. Việc học tập đến 18
tuổi đời là bắt buộc. Phương pháp thực hiện nghĩa
vụ nhà trường do luật định.
2. Học tập trong các trường công là miễn phí. Luật có thể cho phép đảm nhiệm một vài dịch vụ giáo duc có lệ phí qua các trường đai học công lập.
3. Cha mẹ được tự do lựa chọn cho con cái của mình các trường khác với công lập. Các công dân và các cơ quan có quyền lập ra các trường cơ sở, trên cơ sở và cao hơn cũng như các trại giáo dục. Điều kiện thành lập và hoạt động của các trường phi công lập và sự tham gia của chính quyền công trong việc tài trợ của họ, cũng như các nguyên tắc giám sát sư phạm đối với các trường và các trại giáo dục do luật định.
4. Chính quyền công đảm bảo cho các công dân tiếp cận trình độ học vấn một cách phổ thông và bình đẳng. Với mục đích đó, chính quyền tạo ra và giúp đỡ các hệ thống tài trợ riêng lẻ và có tổ chức đối với học sinh và sinh viên. Các điều kiên chia sẻ giúp đỡ do luật định.
5. Bảo đảm quyền tự trị của các trường đại học trên những nguyên tắc được xác định trong luật.
Từ 05 tháng năm 2006 ngành giáo dục Ba Lan được đặt dưới hai bộ: Bộ Giáo dục Quốc dân và Bộ Khoa học và Đại học, cùng với Uỷ ban thi Trung ương do Quốc hội xác lập bằng đạo luật từ ngày 25.07.1998 về sửa đổi đạo luật về hệ thống giáo dục trong sự hợp tác với 8 Uỷ ban thi Địa phương.
Phần thứ nhất
HỆ THỐNG GIÁO DỤC THUỘC BỘ GIÁO DỤC QUỐC DÂN
Từ
01.09.2013 chỉ còn tiếp nhận học sinh vào các nhóm trường
sau:
1) Trường mẫu giáo – przedszkole – dành cho trẻ em từ 2,5 hoặc 3 đến 5 hoặc 6 tuổi đời
Trẻ em ở độ tuổi 5 tuổi bắt buộc phải học chuẩn bị vỡ lòng một năm, trong trường mẫu giáo hoặc trong bộ phận mẫu giáo được tổ chức tại trường cơ sở – lớp ze-rô.
2) Trường cơ sở – szkoła podstawowa – 6 năm, từ lớp 1 đến lớp 6
Nhập
học các trường cơ sở đúng tuyến, được phân vùng
theo cư trú, thì chỉ cần ghi tên là đủ, còn nếu muốn
chọn trường khác tuyến để học, thì việc ghi tên phải
chịu xét tuyển. Việc tiếp nhân lúc đó phụ thuộc hoàn
cảnh nhà trường định xin học, do hiệu trưởng quyết
định. Tuy nhiên, trong thời hạn quy định, có thể ghi
tên ở nhiều nơi.
Cuối
lớp 6 các học sinh bắt buộc phải tham gia
kỳ kiểm tra toàn Ba Lan,
do Uỷ ban thi Trung ương tổ chức, hàng năm thường vào
tháng tư. Việc tham dự kiểm tra là một trong những điều
kiên tốt nghiệp trường cơ sở. Những học sinh không
tham gia kiểm tra, phải ở lại lớp. Những học sinh vì
lý do đau ốm hoặc rủi ro đáng kể, không thể tham dự
kiểm tra, sẽ phải làm kiểm tra trong đợt hai. Học sinh
quay coóp bị xử lý trong lúc kiểm tra, phải đến kiểm
tra một lần nữa.
Tốt
nghiệp trường cơ sở được xác nhận bằng hai chứng
từ, gồm chứng
chỉ kết thúc trường cơ sở
và giấy
chứng nhận kết quả kiểm tra mức độ tinh thông kiến
thức. Với
các chứng chỉ này HS phải được tiếp nhận vào trường
trung học đúng tuyến, nếu
chưa đầy 16 tuổi đời,
dù kết quả kiểm tra được ghi nhân là 0 điểm. Tuy
nhiên, trong trường hợp khác, các điểm nhận được bởi
HS sẽ được chú ý trong tuyển chọn.
3) Trường trung học – gimnazjum – 3 năm
Học
sinh tốt nghiệp trường cơ sở vào trung học theo tuyến.
Các học sinh trú trong vùng, đã được phân tuyến của
một trường trung học nào đó, sẽ được tiếp nhận từ
danh sách HS do cơ quan chính quyền thuộc tuyến gửi tới.
Các HS trú ngoài vùng phân tuyến của trường trung học
đã chon, có thể được tiếp nhận trong điều kiện
trường này còn chỗ. Nếu số HS ngoài tuyến nhiều hơn
số chỗ còn trống, thì phải dự tuyển, theo những tiêu
chí xếp loại, đã được ghi trong điều lệ trường
trung học. Các HS được giải thưởng trong các kỳ
thi về môn học, cấp tỉnh hoặc trên cấp tỉnh, dù chỉ
một môn, cũng được tiếp nhận vào trường trung học
đã chọn, độc lập với điều lệ trường trung học.
Hoc
trung học được kết thúc bằng kỳ thi trung học,
toàn Ba Lan, thường được tổ chức vào tháng tư. Việc
dư thi là một trong những điều kiện tốt nghiệp trung
học. Tuy không xác định điểm tối thiểu mà thí sinh
cần phải thi đạt, song kết quả thi sẽ là tiêu chí của
việc tuyển vào các trường trên trung học.
Tốt
nghiệp trung học gắn liền với việc tham dự kỳ thi
trung học. Điều kiện cần thứ hai là phải nhận được
chứng chỉ kết thúc trường. Chứng
từ tốt nghiệp trung học gồm chứng
chỉ kết thúc trường trung học
và giấy
chứng nhận kết quả thi trung học.
Các
trường trên trung học –
ponadgimnazjalne
– gồm
ba nhóm:
trường
trung
học phổ thông
– 3
năm,
trường
kỹ thuật – 4 năm và trường nghề cơ sở – 3 năm.
Do
không có sự
phân tuyến đối với các
trường trên trung học, các
học sinh tốt nghiệp trung học phải chịu tuyển
vào trường trên trung
học. Phụ
thuộc kết
quả học tập, được đánh giá trong chứng chỉ kết
thúc trường trung học cùng với điểm số, được ghi
trong giấy chứng nhận kết quả thi trung học, trong thời
gian quy đinh, thí sinh có thể tham gia dự tuyển không quá
3 trường:
4)
Trường
trung học phổ thông
–
liceum ogólnokształcące
Trước
hết cần chú ý, kể từ 01.09.2012 ở bậc trên trung học
liceum
chỉ
còn lại duy
nhất liceum
ogólnokształcace. Vì
vậy, khi nói
liceum,
ta
hiểu đó
là
liceum ogólnokształcące –
trường trung học phổ thông.
Học
xong trường
trung học phổ
thông
HS được cấp chứng
chỉ kết thúc trường trung học phổ
thông,
xác
nhận có trình độ trung học. Những người có trình độ
trung học, nếu muốn tiếp tục học lên đại học, thì
phải thi đỗ kỳ
thi tốt
nghiệp trường trung học
phổ
thông –
matura,
để có chứng
chỉ trưởng thành.
Kỳ
thi này được tổ chức ở cấp độ quốc gia, toàn Ba
Lan, có xác định điểm tối thiểu để thi đỗ. Kết
quả thi đỗ, được ghi nhân trong chứng chỉ trưởng
thành, là tiêu
chí để
tuyển chọn vào các ngành của đại học.
5)Trường
kỹ thuật – đôi
khi vẫn được gọi là
technikum
Việc
kết thúc trường
kỹ thuật 4 năm
tạo khả năng cho việc giành được tấm bằng xác nhân
trình độ nghề nghiệp, sau khi thi đỗ, và cũng tạo khả
năng cho việc nhận được chứng chỉ trưởng thành, sau
khi thi đỗ kỳ thi tốt
nghiệp trường trung học phổ
thông.
6)
Trường
nghề cơ sở
Học
hết trường
nghề cơ sở
sẽ được cấp chứng chỉ kết thúc trường này. Chứng
chỉ này chỉ xác nhận trình độ chung, ở mức độ cơ
sở. Trình độ nghề nghiệp có thể nhận được sau kỳ
thi xác nhận trình độ nghề nghiệp, được tiến hành
bởi Uỷ ban thi Địa phương, hoặc thi tập sự, được
tổ chức qua các thương hiệu thủ công nghiệp. Sau khi
kết thúc trường này, có thể bắt đầu vào hoc lớp năm
thứ hai của trường trung
học phổ thông
ba năm, dành cho người lớn. Để nhận được tấm bằng
kỹ thuật, người học xong trường này cần phải có
trình độ bậc trung học và thi đỗ các kỳ thi xác nhận
tất cả các trình độ riêng biệt trong nghề đã định.
Trong hệ thống giáo dục Ba Lan còn có:
7) Trường sau trung học phổ thông – policealne – không quá 2,5 năm.
Thí sinh dự tuyển vào trường sau trung học phổ thông cần có chứng chỉ kết thúc trường trung học phổ thông. Kết thúc trường này HS nhận được chứng chỉ kết thúc trường sau THPT và sau khi thi đỗ kỳ thi xác nhận trình độ nghề nghiệp từ bên ngoài, thì nhận được tấm bằng công nhận chức danh nghề nghiệp.
8) Trường đặc biệt – 3 năm – dành cho các học sinh thiểu năng và khuyết tật
Trường đặc biệt 3 năm làm thích ứng lao động cho các học sinh thiểu năng ở mức thường hoặc năng và các học sinh khuyết tật, mà việc tốt nghiệp trường này tạo điều kiện nhận được chứng chỉ xác nhận thích ứng lao động. Thời gian tổng cộng cho đến khi kết thúc trường này cho khả năng tham dự kỳ thi trưởng thành, tính ra khoảng 12 – 15 năm. Sau khi thi đỗ kỳ thi trưởng thành, chứng chỉ trưởng thành sẽ uỷ quyền cho việc xin tiếp nhận vào đại học.
9) Hệ thống nhà trường dành cho người lớn từ trung học đến trên trung học và sau trung học phổ thông.
Sơ
đồ đào tạo nghề và đào tạo liên tiếp trong hệ
thống giáo dục Ba Lan
Sao chép và lược dịch từ internet
(Xem tiếp Phần thứ hai)
Bình luận