Małgorzata Kolińska-Dąbrowska
Hai người đàn ông đã bán một hãng. Chủ mới kinh doanh nhưng không đóng thuế VAT. Sở thuế phát hiện ra vụ trốn thuế và tính số tiền thuế thiếu, nhưng không buộc kẻ lừa đảo đóng thuế mà bắt các chủ trước đóng. Đây là một câu chuyện có thật. Các nhân vật của câu chuyện là các ông Mateusz và Marek (họ yêu cầu dấu tên thật). Vào năm 2013, họ muốn kiếm tiền bằng cách bán các hãng.
Đó lẽ ra là một cách kiếm tiền tốt
Ông Mateusz nghĩ ra kiểu làm ăn này. Kế hoạch rất đơn giản: lập hãng, đăng ký vào Danh sách hãng (Krajowy Rejestr Sądowy – KRS), xin mã số thuế NIP, sau đó bán lại cho người muốn bắt đầu kinh doanh ngay mà không muốn phải chờ các thời gian làm thủ tục.
Khi xuất hiện người mua ở công chứng, ông ta tiến hành "bán cổ phần" và công ty có chủ mới, còn ông Mateusz nhận được số tiền tương đương với số vốn tuyên bố của công ty mình lập ra.
Ông này lập ra 10 công ty để bán như vậy. – Tôi đầu tư tiền của mình vào đấy. Tôi trả mọi chi phí liên quan đến việc lập hãng mới. Nhưng hóa ra là việc làm ăn không lãi như dự tính, mà rất tốn thời gian. Do vậy tôi thôi – ông Mateusz kể.
Khi bán hai hãng mới ông lôi một người quen là ông Marek vào cuộc.
– Đúng lúc ấy tôi đang thất nghiệp, ông này nói. Tôi chỉ trên danh nghĩa là thành phần Hội đồng quản trị và tham gia vào bán hãng, tức chỉ ra gặp công chứng và ký giấy nhượng cổ phần. Làm thế tôi kiếm được 400 zł.
Tháng 8/2013 các ông Marek và Mateusz đã bán cổ phần trong hãng Center Invest Group sp. z o.o. Và mọi việc bắt đầu từ lúc ấy.
Một ông già đứng ra mua
Người mua là một ông già.
– Ông Zbigniew M. trông chả giống một doanh nhân giàu có gì cả. Vẻ ngoài kín đáo, đó là một người già ăn mặc chải chuốt – ông Marek kể. – Đi cùng với ông ta là một người trẻ hơn khá nhiều, anh ta lanh lẹn và nói nhiều. Chính anh ta là người giải quyết mọi thủ tục. Người mua chỉ có ký các giấy tờ.
Sau khi mua xong người mua biến mất và không bao giờ liên hệ lại với các cựu giám đốc của Center Invest Group cả.
Khoảng nửa năm sau khi bán hãng, sở thuế đã thẩm vấn các ông Marek và Mateusz với tư cách là các nhân chứng. – Có vấn đề không đúng về việc nộp thuế VAT của Center Invest Group – ông Mateusz kể. – Nhưng chả ai khi đó có nói là chúng tôi dính dáng đến vụ „đèn cù (đèn kéo quân) về thuế - karuzele podatkowe” cả. Người ta hỏi chúng tôi ai là người mua và người ấy giờ đang ở đâu thôi. Chúng tôi nói không biết.
Còn theo giấy tờ vụ việc, sở thuế cũng muốn thẩm vấn ông Zbigniew M. và đã phải tìm ông ta rất lâu. Các thanh tra cuối cùng cũng tìm ra nơi ông ta ở, nhưng không nói chuyện được với ông này. Theo việc hỏi những người hàng xóm mà họ ghi lại trong báo cáo thì đây là „một người tính tình kỳ lạ. Ông ta ở một mình. Chỉ ra ngoài lúc ban đêm rồi ban đêm lại về nhà. Ông ta không mở cửa cho ai cả. Cũng không nhận thư từ”.
Sau đó vụ việc lặng đi, cho đến tận năm 2018. – Thực sự trong đầu chúng tôi không hề nghĩ là vụ việc lại có đoạn tiếp theo – ông Marek nói.
3 triệu zł tiền nợ thuế
Vào mùa xuân năm 2018, cả hai ông này nhận quyết định của ông giám đốc sở thuế ở Cieszyn về đồng trách nhiệm nộp thuế vì họ là thành viên hội đồng quản trị của công ty Center Invest Group sp. z o.o., về nợ thuế VAT với số tiền trên 3,3 triệu złoty. Cộng thêm vào đó là một triệu złoty tiền lãi và chi phí thi đòi là 42 nghìn złoty nữa. – Nếu nói nó là sấm nổ giữa trời quang lên đầu chúng tôi thì còn là ít – ông Mateusz than thở.
Trong giải thích lý do của quyết định có viết rằng công ty này không nộp VAT từ tháng 9/2013 đến tháng 3/2014. Và như thế có nghĩa là các giao dịch không đúng luật này đã xảy ra sau khi chúng tôi đã bán cổ phần. Chủ nhân của nó khi đó đã là ông Zbigniew M. Sở thuế ở Cieszyn đã khẳng định là người mua lúc đó chịu trách nhiệm về hãng – luật sư Piotr Fordey đại diện cho các ông Mateusz và Marek nhấn mạnh.
Cả hai cựu giám đốc không đồng ý với quyết định của sở thuế. Họ đã nộp kháng nghị lên giám đốc Cơ quan Thuế Hành chính (Izba Administracji Skarbowej) ở Katowice. Họ cũng đến công tố vùng (Prokuratura Okręgowa) ở Bielsku-Biała để thông báo việc nghi vấn ông Zbigniew M. hay ai đó đã dùng giấy tờ của ông này phạm pháp gây hại cho họ. Vụ việc cũng đã lên đến Công tố liên vùng (Prokuratura Regionalna) ở Poznan, nơi điều tra một vụ đèn cù về thuế, trong đó công ty Center Invest Group có liên quan.
Đưa về xét lại
Cuối năm 2018 Cơ quan Thuế bác quyết định của sở thuế ở Cieszyn và bắt làm lại từ đầu. Lần này sở thuế Cieszyń xem xét sự việc hơn một năm. Cuối cùng họ bớt cho một phần tiền – khoảng một triệu zł – do đã quá hạn (przedawnie), nhưng bắt trả phần còn lại.
Cơ quan thuế cấp trên đổi ý kiến
Các ông Mateusz và Marek zlại kháng nghị lên cơ quan thuế cấp trên ở Katowice. Họ bất ngờ vì lần này, cơ quan thuế cấp trên khẳng định là sở thuế Cieszyń có lý. Họ phải trả 3 triệu zł nợ thuế VAT.
Lần này cơ quan thuế khẳng định là các ông Marek và Mateusz phải chịu trách nhiệm nợ thuế vì tên các ông này vẫn còn trong Đăng ký hãng quốc gia ở tòa án KRS (Krajowy Rejestr Sądowy) với chức danh là thành viên Hội đồng quản trị của Center Invest Group. Tôi (tác giả bài báo) đã kiểm tra điều này. Họ có tên ở đó thật.
Nhưng sao có thể xảy ra việc họ đã bán cổ phần mà tên họ vẫn nằm trong hội đồng quản trị của công ty?
Khi bán hãng, họ đã không làm đầy đủ các thủ tụ hình thức và không rút tên ra khỏi hội đồng quản trị theo KRS. – Tôi không biết là phải làm việc đó. Tôi chỉ là thành viên hội đồng trên giấy tờ – ông Marek nói.
– Không bao giờ tôi làm việc này khi bán các hãng khác cả. Chắc thay đổi trong KRS các người mua đã làm. Không ai bảo tôi làm việc ấy cả. Ngay sau khi bán xong cổ phần, người đi cùng với ông Zbigniew M. đã gọi cho tôi và bảo tôi phải ra xóa tên ở KRS càng nhanh càng tốt và đăng ký cho hãng trả VAT. Ông ta trả cho tôi 500 zł về việc ấy. Vấn đề đăng ký VAT thì chúng tôi làm được ngay. Nhưng để xóa tên từ hội đồng quản trị thì chúng tôi không làm được nữa– ông Mateusz nói tiếp. – Tôi gọi điện thoại lên KRS và tôi được biết là việc ấy giờ không làm được vì chúng tôi đã bán các cổ phần rồi. Lẽ ra chúng tôi phải làm việc ấy cùng một lúc với việc bán cổ phần. Ngay cả cái người trẻ cùng đi với ông Zbigniew M. còn dọa tôi là nếu tôi dây dưa không làm việc này thì anh ta sẽ làm to chuyện ra. Và để không dính dáng gì với anh ta nữa, tôi còn phải gửi trả lại anh ta 500 zł. – người nói chuyện với tôi kể.
Sau đó mọi thứ yên đi, và các ông này vẫn là chủ hãng trên giấy tờ. Người mua hãng, có lẽ cũng được thuê làm „chân gỗ - słup” với giá rẻ mạt và những người dùng hãng cũng chả cần đổi dữ liệu trong đăng ký ở tòa nữa làm gì. Công ty chỉ cần hoạt động trong một thời gian ngắn rồi biến mất. Và nó đã đúng như thế.
Sở thuế cứ làm theo ý mình
– Rồi bây giờ sở thuế cứ giả đò như không thấy là trong thực tế những người khác chứ không phải khách hàng của tôi quản lý hãng và làm các giao dịch – luật sư Fordey nói. – Mọi giao dịch do Center Invest Group sp. z o.o. có đặc điểm giả tạo nhằm mục đích trộm thuế VAT. Họ làm việc ấy không có bất cứ sự tham gia gì của các khách hàng của tôi. Không có chữ ký của họ trên bất cứ giấy tờ gì, họ cũng không nộp bất cứ một bản khai VAT nào, cũng không lập tài khoản ngân hàng cho hãng cả. Ông Zbigniew M. đã làm việc này. ở ngân hàng ông ta xuất trình giấy mua cổ phần và chỉ nộp bản cam đoan sẽ mang bổ sung giấy của KRS ghi ông sẽ là giám đốc hãng sau. Tất nhiên là ông ta sau đã không làm việc đó. Mặc dù có mọi chuyện ấy, sở thuế vẫn muốn đổ trách nhiệm lên đầu những người vô tội – ông luật sư Fordey nói thêm.
– Sở thuế tìm cách buộc tội chúng tôi để không phải đi tìm những người thực sự có tội. Họ ngay cả cũng không tạm ngưng điều tra, chờ kết quả của công tố ở Poznan đang điều tra vụ đèn cù về thuế VAT. Mà trong vụ điều tra đó, họ công nhận chúng tôi là nạn nhân – ông Mateusz thở dài.
Họ sẽ chiến đấu, vì không còn đường nào khác
Cả ông Mateusz lẫn ông Marek chả lấy đâu để trả tiền nợ tính cho họ. Cả hai làm việc với mức lương gần bằng mức lương trung bình của cả nước. Mateusz không có tài sản gì. Ông Marek thừa hưởng cơ sở nông nghiệp từ cha mẹ, nó ước tính có giá 400 nghìn zł.
Giờ đại diện của các ông Mateusz và Marek đang chuẩn bị khiếu nại quyết định của sở thuế lên Tòa án Hành chính (Wojewódzki Sąd Administracyjny) ở Gliwice.
– Trong các điều tra như vậy cần đặc biệt lưu ý đến trách nhiệm của các cơ quan thuế. Quy định của điều 122 của luật thuế buộc các cơ quan tiesn hành điều tra về thuế làm mọi biện pháp cần thiết để giải thích đúng tình trạng thực tế. Đó là nguyên tắc chân lý vật chất (zasada prawdy materialnej). Nó buộc các tổ chức trách nhiệm thiết lập mối liên quan giữa tình trạng pháp lý của sự việc với thực tế. Tôi cho là trong vấn đè này, quyết định của các tổ chức thuế đang vi phạm nguyên tắc trên, vì trách nhiệm trả thuế áp lên người trong thực tế không đảm nhiệm chức vụ gì trong công ty nợ thuế – luật sư Fordey bình luận toàn bộ vụ việc.
Ý kiến của một luật sư khác: tình hình này phức tạp
Tiến sỹ Jacek Drosik, một luật sư chuyên về thuế khẳng định là tình trạng của các ông Marek và Mateusz là rất khó khăn. – Họ có thể dựa vào điều 116 § 2 của Luật thuế thử chối bỏ trách nhiệm bằng cách khẳng định là theo điều này những người làm luật nói về trách nhiệm về thuế nợ của các thành viên hội đồng trong khi họ „đang làm nhiệm vụ ấy”. Nó không dễ, vì theo đánh giá của NSA không nên phân biệt về trách nhiệm của các thành viên hội đồng quản trị giữa những người thực tế giải quyết các việc của công ty và những người không làm các việc ấy.
Ngoài việc thử bác bỏ trách nhiệm, trong việc này nên nhấn về các giá trị như sự công bằng. Họ có thể nhấn mạnh là họ không có ý định xấu gì khi thực tế không đảm nhiệm việc gì vì họ đã bán hết cổ phần. Trong tình huống này không có hại gì khi họ nhấn vào việc họ không nắm được luật công (prawo publiczne), nó khác với luật dân sự (prawo cywilne).
Và thật ra thì họ nên trông chờ vào thành phần của hội đồng xét xử và hy vọng là hội đồng sẽ phán quyết là việc áp hậu quả hành động của các kẻ lừa đảo cho những người trong hội đồng quản trị chỉ vì họ đã không nộp bản thôi chức vụ là không công bằng.
Nhà nước không sụp đổ khi không tuyên trách nhiệm cho các thành viên hội đồng quản trị này, ngược lại áp tội cho họ có thể làm họ mất toàn bộ tài sản của cuộc đời. Nhà nước không nên thỏa mãn bằng việc thử „đòi” nợ mà nên tập trung vào việc tìm ra những kẻ có tội thực sự để tuyên án. Tòa án hành chính tối cao NSA có thể làm như vậy.
Chiếc phao cuối cùng cho các ông Marek và Mateusz có thể là việc miễn thi hành nợ thuế. Trên cơ sở điều 67a § 1 điểm 3 của Luật thuế, có thể lấy các lý do ngoài luật như công bằng, hợp lý ... để miễn thu khoản thuế đó.
Đèn cù về thuế VAT, nó hoạt động ra sao
Để hiểu việc này cần phải hiểu thuế VAT, tức thuế hàng hóa và dịch vụ hay thuế giá trị gia tăng là gì. Trong quá trình sản xuất và sau đó bán hàng đã hình thành một dây chuỗi các hãng, mỗi hãng thêm một thứ gì đó vào giá trị của sản phẩm (ví dụ như chế biến, vận chuyển, đặt vào cửa hàng bán). Cho dù VAT được tính thêm vào mỗi giao dịch như trên, nhưng trong thực tế, chỉ người cuối cùng trong chuỗi trên tức khách hàng là người trả thuế. Còn thuế mà các hãng nộp cho sở thuế chỉ là chênh lệch giữa tiền thuế VAT phải chịu (tức phần thuế liên quan đến việc bán dịch vụ hay sản phẩm của hãng và phải trả cho sở thuế) với giá trị VAT tính thêm (tức liên quan đến việc mua dịch vụ hay các sản phẩm tính cho người mà ta mua của họ). Số tiền mà doanh nhân trả quá, họ sẽ được hoàn lại. Và chính số tiền này là số tiền liên quan đến chiếc đèn cù về thuế VAT.
Cơ cấu tội phạm của chiếc đèn cù về thuế như sau: kẻ lừa đảo xuất hóa đơn, nhưng không nộp thuế VAT cho nó. Người mua hàng, cũng nằm trong nhóm các hãng lừa đảo này xin hoàn thuế VAT cho mình. Và cứ thế đi tiếp, đi tiếp. Dây chuỗi như thế có thể rất dài, và cuối đường dây là một hãng trung thực, người xin hoàn thuế VAT, và không hề biết gì là trước đó đã có các cuộc lừa thuế. Các hãng không trung thực thông thường chả có tài sản gì, thông thường hay hoạt động ở nước ngoài, do vậy sở thuế không thể tóm chúng. Do vậy họ tìm đến cái hãng trung thực kia, họ dễ tìm và điều quan trọng là anh ta có tài sản. Khi đó họ thử tìm cách chứng minh người này cộng tác với bọn lừa đảo và bắt phải trả khoản thuế VAT họ xin hoàn lại trước đó.
Nguyễn Hữu Viêm (https://wyborcza.pl/7,155287,26278179,sprzedali-spolke-ale-fiskus-kara-za-nieplacenie-vat-obciazyl.html)
Bình luận