Vào ngày 3 tháng 11, Ủy ban Helsinki của Quốc hội Hoa Kỳ đã tổ chức một phiên điều trần đặc biệt về sự xói mòn nền dân chủ ở Hungary và Ba Lan, nhằm đưa ra các giải pháp cho chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Trước đó, Ủy ban đã có một tuyên bố như sau:
- Các nhà lãnh đạo chính trị ở Hungary và Ba Lan - các đồng minh của Hoa Kỳ và các thành viên của Liên minh châu Âu - đã theo đuổi các chính sách phá hoại nền dân chủ và pháp quyền trong thập kỷ qua. Chính phủ của Viktor Orban đã làm suy yếu các thể chế dân chủ trong nước và thay vì tăng cường các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, họ đang tìm kiếm các mối quan hệ chặt chẽ hơn với Nga và Trung Quốc. Ở Ba Lan, liên minh cầm quyền đã thực hiện các bước nhằm phá hoại tính độc lập của cơ quan tư pháp và hạn chế quyền tự do ngôn luận.
Ủy ban Helsinki Hoa Kỳ, hay đúng hơn là Ủy ban An ninh và Hợp tác ở Châu Âu, là một cơ quan hoạt động bên lề quốc hội bao gồm các chính trị gia từ cả hai viện của quốc hội Hoa Kỳ. Nó giải quyết các vấn đề nhân quyền, dân chủ và các chủ đề khác liên quan đến Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu (OSCE).
Ba chuyên gia đã được ủy ban mời đến, bao gồm: Zselyke Csaky từ tổ chức Ngôi nhà Tự do (Freedom House), Dalibor Rohacz, một nhà phân tích từ Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ (American Enterprise Institute - think tank), và và Heather Conley, cựu thứ trưởng ngoại giao châu Âu trong Chính quyền George W. Bush, phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế.
Ben Cardin, Chủ tịch Ủy Ban, thượng nghị sĩ đảng Dân chủ mở đầu cuộc họp:
- Chúng tôi nhận thấy xu hướng tương tự ở cả hai quốc gia. Tình hình ở Hungary vô cùng đáng lo ngại. Thủ tướng Orban đã thay đổi hiến pháp, thanh trừng các thẩm phán, củng cố các phương tiện truyền thông trong tay các nhà tài phiệt, hiện đóng vai trò là cơ quan ngôn luận cho tuyên truyền của ông ta. Ba Lan, một đồng minh và bạn của Hoa Kỳ, cũng thực hiện các bước gây nguy hiểm cho sự độc lập của cơ quan tư pháp và truyền thông. Ông nói thêm rằng "có một xu hướng đáng lo ngại ở cả hai quốc gia này là buộc tội người LGBT (người đồng tính), người Roma, người Do Thái và người di cư về tất cả những điều xấu xa đang xảy ra."
Hạ nghị sĩ Steve Cohen, một đảng viên Đảng Dân chủ, cho biết gần đây ông đã đến thăm Ba Lan và Hungary và "hết sức lo ngại." - Ở Hungary, chúng tôi đã gặp đại diện của các tổ chức phi chính phủ, những người nói với chúng tôi rằng báo chí đã bị đàn áp và họ không thể bày tỏ quan điểm của mình. Ông nói, cộng đồng Do Thái ở Hungary nói với chúng tôi rằng họ cũng đang phải đối mặt với sự đàn áp. - Tôi cũng lo ngại về Ba Lan và những thay đổi trong ngành tư pháp ở nước này.
Csaky nói rằng "bốn thể chế - truyền thông, tư pháp, bầu cử và xã hội dân sự - ngày càng được sử dụng nhiều hơn ở cả hai quốc gia như là bộ máy của đảng cầm quyền." Theo bà, ở cả hai quốc gia này, sự độc lập của các phương tiện truyền thông đang bị tấn công. Ở Hungary, hầu hết các phương tiện truyền thông được tài trợ bởi chính phủ. Ở Ba Lan, đảng Luật pháp và Công lý sao chép các chiến thuật từ Hungary. Kể cả áp lực kinh tế. Tình trạng này càng trở nên trầm trọng hơn bởi tình trạng nguy cấp của cơ quan tư pháp Ba Lan. Trong vài năm qua, chính phủ đã phát triển hệ thống một cách bất hợp pháp và vi hiến. Điều này đã được xác nhận bởi Tòa án Công lý châu Âu.
Theo Dalibor Rohacz, chính phủ Ba Lan và Hungary đang "thúc đẩy các quốc gia của họ theo chủ nghĩa độc tài". Họ đang viết lại luật chơi dân chủ. Họ chính trị hóa ngành tư pháp, làm suy yếu quyền tự do truyền thông và tập trung tài sản của họ vào tay những người có liên hệ chính trị. Ông chỉ ra rằng "vào năm 2022 và 2023, Hungary và Ba Lan sẽ tổ chức bầu cử và sau đó, những xu hướng này sẽ bị đảo ngược hoặc tăng tốc. Ông cũng nhấn mạnh rằng Ba Lan phản đối ảnh hưởng của Nga và cân bằng với Trung Quốc, trong khi Hungary đang công khai thiết lập quan hệ thân thiết với các nước này.
Heather Conley nhấn mạnh rằng Ba Lan và Hungary không mang theo ngọn đuốc tự do và dân chủ trong khu vực của họ. Bà lấy làm tiếc rằng "các phản ứng từ Washington và Brussels" trong những năm gần đây "không thành công" và cuộc khủng hoảng ở Hungary và Ba Lan ngày càng sâu sắc.
Theo quan điểm của bà, Mỹ nên thay đổi cách tiếp cận với Ba Lan và Hungary. Chúng ta phải có một số cách tiếp cận xuyên Đại Tây Dương. Sự tham gia của chúng ta vào vấn đề này phải được duy trì liên tục và không chỉ theo từng đợt. Họ là những quốc gia có chủ quyền và họ có thể lựa chọn con đường của riêng mình. Chúng ta có thể không hỗ trợ họ về mặt quân sự và tài chính nếu họ đưa ra các quyết định không muốn trở thành một nền dân chủ. Đó là một biện pháp mà chúng ta có thể phải thực hiện rất quyết liệt. Có lẽ Ba Lan và Hungary nên bắt đầu "chịu chi phí kinh tế" liên quan đến các quá trình phản dân chủ đang diễn ra.
Như nguồn tin tại Quốc hội cho biết, cuộc điều trần về Ba Lan và Hungary đã được người đứng đầu ủy ban là Ben Cardin lên kế hoạch từ lâu, nhưng tranh chấp hiện tại tại diễn đàn EU đã làm tăng thêm sự quan tâm đến tình hình ở cả hai nước.
Xuân Nguyên
(Nguồn: https://tvn24.pl/swiat/usa-komisja-helsinska-przy-kongresie-o-polsce-i-o-wegrzech-5476799)
Bình luận