Sau những nỗ lực gần đây nhằm đạt được lệnh ngừng bắn tạm thời giữa Kiev và Moscow vẫn chưa thành công, có một câu hỏi được đặt ra là liệu liệu hòa bình có đến với Ukraine trong năm 2025 không?
Tổng thống Hoa Kỳ đã từng tuyên bố rằng Ukraine sẽ không thể thắng nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ. Nhưng ông cũng đã nói rằng “cuộc chiến này không bao giờ nên bắt đầu, nhưng nó đã bắt đầu. Và bây giờ chúng ta mắc kẹt trong mớ hỗn độn này."
Mặc dù Trump nói ông vẫn luôn muốn đem lại hòa bình cho Ukraina, nhưng trong thực tế, số phận của Ukraine không phải là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Điều này cũng đã được ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio tuyên bố tại phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ vào ngày 15 tháng 1. Ngoài ra, đảng Cộng hòa cũng có chung suy nghĩ rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục hỗ trợ nhiều hơn cho các đồng minh thân cận nhất của mình, trong đó có Israel và Đài Loan, chứ không phải là Ukraine. Vấn đề Ukraina được xem như không phục vụ cho lợi ích của Hoa Kỳ.
Trong năm nay, mối đe dọa từ các cuộc chiến tranh thương mại với Trung Quốc và châu Âu, tranh chấp thuế hải quan với các nước láng giềng Canada và Mexico, chiến tranh ở Gaza, giá cổ phiếu trên các sàn giao dịch chứng khoán sụt giảm và các cuộc biểu tình phản đối tình trạng sa thải hàng loạt viên chức đang làm cho Donald Trump phải mệt mỏi chiến đấu trên nhiều mặt trận cùng một lúc. Chính vì vậy, trong quá trình xây dựng mối quan hệ mới giữa Nga và Mỹ, Ukraine có thể bị bỏ qua. Theo Tiến sĩ Meister, người đứng đầu DGAP (Hiệp hội Chính sách Đối ngoại Đức), Trump cuối cùng sẽ không quan tâm đến Ukraine và theo quan điểm của ông, Ukraine có thể chỉ là "một quân cờ mà Hoa Kỳ trao cho người Nga để đạt được những thứ khác".
Chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ cho thấy từ trước tới nay nước này luôn loại trừ khả năng gửi quân đội tới Ukraine. Điều đó có nghĩa là Mỹ không muốn chiến tranh với Nga và luôn ngăn cản các đồng minh NATO của mình làm việc này. Trong khi đó, Hoa Kỳ muốn có thỏa thuận hòa bình với Nga mà không có Châu Âu cũng chứng tỏ Hoa Kỳ không còn coi trọng và sẵn sàng bảo vệ châu Âu nữa. Những ý tưởng mà trước đây người Mỹ cho là hiển nhiên là bảo vệ nền dân chủ ở các khu vực trên thế giới bây giờ hoàn toàn không có trong suy nghĩ của Trump. Điều này khiến ông ấy không ngại thực hiện một thỏa thuận với Putin, bất kể chuyện gì xảy ra ở Ukraine.
Những thách thức chính mà Ukraine phải đối mặt trong năm nay là gì?
Theo các chuyên gia phân tích và dự báo, trật tự thế giới rất có thể sẽ bị phá hủy vào năm 2025. Đây là giai đoạn chuyển tiếp để bắt đầu một hệ thống mới được đề xuất trên đống đổ nát của hệ thống cũ: một Liên hợp quốc mới, một Yalta mới, các thỏa thuận toàn cầu mới, một hệ thống an ninh toàn cầu mới vv..
Với Ukraina, có thể xác định hai kịch bản có khả năng xảy ra nhất cho năm 2025:
Kịch bản đầu tiên (đã bắt đầu từ năm 2024) là không có sự thỏa hiệp giữa Ukraine và Nga và tình hình chiến tranh vẫn tiếp diễn. Ukraine sẽ tồn tại về mặt kinh tế và quân sự, nhưng sẽ tiếp tục mất lãnh thổ.
Kịch bản thứ hai là đóng băng xung đột và ký kết các thỏa thuận tạm thời giữa Ukraine và Nga. Tại sao chỉ là tạm thời?. Vì lợi ích chính của Nga là muốn Ukraine biến khỏi bản đồ thế giới, còn lợi ích chính của Ukraine là khôi phục toàn vẹn lãnh thổ. Vậy nên, không có mô hình thỏa hiệp nào để chấm dứt chiến tranh. Không có điểm giao nhau thì điều đó có nghĩa là mọi cuộc đàm phán và thỏa thuận đạt được đều chỉ mang tính tạm thời. Có giả thuyết cho rằng, xét đến tình hình kinh tế khó khăn ở Nga, dưới sức ép từ Hoa Kỳ và Trung Quốc, Putin có thể đồng ý tạm dừng chiến tranh trong bốn năm. Hầu hết các chuyên gia đều không tin điều đó, nhưng một phần tin rằng kịch bản như vậy là có thể xảy ra.
Theo chuyên gia phân tích và nhiên cứu Andriy Dligach (TS, GS và chủ tịch Hội đồng Liên minh cộng đồng doanh nghiệp vì sự hiện đại hóa của Ukraine), Ukraine nên chuyển sang phòng thủ chiến lược toàn diện. Chính phủ Ukraine nên có một kế hoạch quốc phòng toàn diện kéo dài 10 năm để có thể ngăn chặn bước tiến của kẻ thù, chứ không thể lấy lại đất đai của mình ngay bây giờ. Kế hoạch này phải bao gồm những yếu tố cần phải hoàn thành trong vòng 10 năm để khi kết thúc giai đoạn này, Ukraine có thể giành lại lãnh thổ. Một chiến lược như vậy sẽ có giá trị hơn nhiều so với một cuộc phản công mới trên mặt trận. Chuyên gia này cũng cho rằng người Ukraine hiện không nhìn thấy triển vọng nào cả. Tình trạng những người trẻ rời khỏi Ukraine ngày càng gia tăng, đầu tư của các công ty Ukraine ra nước ngoài cũng tăng lên. Trong khi đó, chỉ số sức khỏe tâm thần, tỷ lệ sinh đều giảm, liên quan trực tiếp đến các vấn đề an ninh và kinh tế.
Tóm lại, Ukraine phải tự tìm ra con đường kháng chiến bảo vệ tổ quốc của mình, không chỉ trông chờ vào sự giúp đỡ của nước ngoài. Hiện tại, Liên minh châu Âu đang là chỗ dựa vững chắc cho đất nước này, nhưng tình hình chung trên thế giới đang có nhiều biến động khôn lường và hòa bình cho nhân dân Ukraina vẫn đang là vấn đề nan giải. Chúng ta hãy cùng chúc cho nhân dân Ukraine gặp được nhiều may mắn và sớm được hưởng cuộc sống hòa bình như các dân tộc khác trên thế giới.
Xuân Nguyên (tổng hợp tin theo các báo Ba Lan)
Bình luận