Gần tròn hai năm kể từ khi cố đạo diễn Andrzej Wajda qua đời, những người yêu điện ảnh Ba Lan đều thương tiếc đối với sự ra đi của nhà đạo diễn tài năng. Ông được xem là tượng đài vĩ đại của nền nghệ thuật hiện đại Ba Lan, và là một trong những đạo diễn hàng đầu thế giới, với nhiều tác phẩm đoạt giải. Bản thân ông cũng giành nhiều giải thưởng, danh hiệu cao quý trong các liên hoan phim lớn của thế giới như Cannes, Berlin, Venice. Năm nay, tham dự Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội lần thứ V, Ba Lan đã mang tới 10 tác phẩm điện ảnh trong chương trình Tiêu điểm điện ảnh Ba Lan, trong đó, có tới ba tác phẩm của cố đạo diễn Andrzej Wajda được lựa chọn.
Hơn 60 năm cuộc đời của Andrzej Wajda gắn liền với điện ảnh
Andrzej Wajda (sinh ngày 6 tháng 3 năm 1926 – mất ngày 9 tháng 10 năm 2016) là một nhà đạo diễn sân khấu và điện ảnh nổi tiếng của Ba Lan. Andrzej Wajda sinh ra ở Suwalki, Ba Lan. Cuộc đời đầy biến động, thăng trầm của ông gắn liền với lịch sử của đất nước Ba Lan thời bấy giờ, với cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai mà Ba Lan cũng là một trong những chiến trường ác liệt. Cha của ông là Jakub Wajda, một sĩ quan quân đội đã bị sát hại trong vụ thảm sát Katyn vào năm 1940, khi đó ông mới 14 tuổi. Những trải nghiệm ấy đã giúp ông có động lực thôi thúc và kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình làm nên những tác phẩm điện ảnh gây tiếng vang trên thế giới.
Cố đạo diễn Andrzej Wajda (ảnh: Łukasz Ostalski)
Bắt đầu làm phim từ năm 1955, với tác phẩm đầu tay là A Generation, cho đến lúc mất, Andrzej Wajda đã có sự nghiệp làm phim hơn 60 năm, và có gia tài khổng lồ hơn 50 bộ phim. Nhiều tác phẩm lấy cảm hứng từ lịch sử, từ những nhân vật có thật theo chiều dài lịch sử Ba Lan. Trong đó có nhiều tác phẩm đoạt giải thưởng tại các liên hoan phim danh giá quốc tế như Kanal giành giải đặc biệt của Ban Giám khảo tại Liên hoan Phim Cannes (1957); Promised land giành giải Vàng tại Liên hoan Phim quốc tế (LHPQT) Moscow (1975); Man of Iron giành giải Palme d’Or tại Liên hoan phim Cannes; năm 1981, bộ phim The Possessed làm tại Pháp của ông được đề cử cho giải Gấu vàng tại LHPQT Berlin; Holy week giành giải Gấu bạc trong LHPQT Berlin năm 1996; Miss nobody đoạt giải danh dự cũng tại LHPQT Berlin năm 1997...
Riêng bản thân Andrzej Wajda, với hơn 60 năm cống hiến cho điện ảnh Ba Lan, cũng như điện ảnh thế giới, ông đã nhận được nhiều giải thưởng cao quý mà nhiều nhà làm phim trên thế giới lấy mục tiêu hướng tới. Vào năm 2000, Andrzej Wajda đã nhận được giải Oscar danh dự từ Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh bởi sự cống hiến của ông cho điện ảnh. Trước đó, ông cũng đã giành được Sư tử vàng danh dự trong LHP Venice năm 1998. Năm 2006, Andrzej Wajda đã được trao giải Gấu vàng cho thành tựu trọn đời tại LHPQT Berlin. Ngoài ra, ông còn đạt được nhiều thành tựu, danh hiệu danh giá khác trong sự nghiệp làm phim của mình. Krystyna Janda, nữ diễn viên kiêm đạo diễn nổi tiếng của Ba Lan từng chia sẻ trên báo chí: “Andrzej Wajda đã dạy chúng ta tình yêu đất nước. Những bộ phim của ông tràn đầy cảm xúc, ông đã làm phim bằng cả trái tim mình”.
Tưởng nhớ đạo diễn tài ba
LHPQT Hà Nội lần thứ V sẽ là cơ hội để khán giả Việt Nam thể hiện sự tưởng nhớ đến cố đạo diễn Andrzej Wajda, sau tròn 2 năm ông qua đời (10/2016 - 10/2018). Tại LHPQT Hà Nội năm nay, có tới 3 tác phẩm của ông trong tổng số 10 tác phẩm nổi tiếng của Ba Lan gửi tới tham dự có tên: Ashes and Diamonds (Tro tàn và Kim cương), Promised land (Miền đất hứa) và Tatarak.
The fifth Vietnam International Film Festival will be an opportunity for Vietnamese audiences to express their gratitude to the late Director Andrzej Wajda, after his two years of death (October 2016 – October 2018). At this Festival, there are three of his works, in the total of 10 Poland films: Ashes and Diamonds, Promised Land, and Tatarak.
Poster phim Ashes and Diamonds của Ba Lan
Ashes and Diamonds được sản xuất năm 1958, là một bộ phim được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Ba Lan - Jerzy Andrzjewski. Ashes and Diamonds là tác phẩm cuối, hoàn thành bộ ba phim về đề tài chiến tranh để đời của đạo diễn Andrzej Wajda. Cùng với hai bộ phim trước đó là A Generation và Kanal. Ashes và Diamonds lấy bối cảnh tại đất nước Ba Lan vào tháng 5 năm 1945, với tình hình chính trị còn nhiều bất ổn ngay khi thế chiến thứ hai kết thúc, nước Đức đầu hàng. Những người dân trong một thị trấn nhỏ đang bắt đầu cho cuộc sống mới, nhưng bên cạnh đó vẫn tồn tại những mâu thuẫn về chính trị, mà nổi bật trong phim là nhiệm vụ ám sát cộng uỷ Szczuka của Maciek và Andrzej. Ashes và Diamonds được các nhà phê bình điện ảnh coi là một trong những kiệt tác vĩ đại của điện ảnh Ba Lan và được đánh giá là bộ phim chân thực nhất của Ba Lan.
Hai nhân vật trong phim Promised land (ảnh: Polfilm/ East News)
Promised land là tác phẩm được hoàn thành năm 1975, dựa trên tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Władysław Reymont. Lấy bối cảnh tại Lodz, một thành phố công nghiệp của Ba Lan, khi chủ nghĩa tư bản đang tràn lan, ở đó có ba người bạn, một người là quý tộc trẻ tuổi người Ba Lan, một người Đức được thừa kế nhà máy sản xuất thủ công và một doanh nhân độc lập người Do Thái. Họ quyết định cùng nhau góp sức để xây dựng một nhà máy dệt. Tuy nhiên quá trình để có được nhà máy của riêng họ lại vô cùng khó khăn và phải trả giá rất nhiều, không chỉ phải đánh đổi bằng hôn nhân, họ còn phải lựa chọn cả vấn đề đạo đức con người. Promised land đã giành giải vàng tại LHPQT Moscow năm 1975 và được đề cử cho giải Oscar cho phim ngoại ngữ xuất sắc nhất năm 1976.
Cảnh trong phim Tatarak (ảnh: Fabryka Obrazu)
Bộ phim Tatarak được phát hành năm 2009. Phim được đạo diễn Andrzej Wajda lấy cảm hứng từ nhiều nguồn khác nhau như: tiểu thuyết Tatarak của Jaroslaw Iwaszkiewicz, câu chuyện Nagłe wezwanie (Cuộc gọi đột ngột) của Sándor Marai, và từ bức tranh của hoạ sĩ Edward Hopper.
Bộ phim kể về một người phụ nữ trẻ mất đi hai đứa con trong cuộc tấn công vũ trang Warsaw. Cô cảm thấy cuộc sống thường ngày của mình rất cô độc và vô vị. Cho đến một ngày, mọi thứ thay đổi khi cô bắt gặp Bogus. Bộ phim này được đạo diễn Andrzej Wajda làm dành riêng cho Edward Klosinki, một nhà quay phim và là đồng nghiệp thân thiết của ông, đã mất trước đó vì căn bệnh ung thư. Tatarak mang về cho đạo diễn giải Alfred Bauer tại LHPQT Berlin năm 2009.
Khánh Hòa
Nguồn: http://www.haniff.vn
Bình luận