Trần Ngỗi, con thứ của Nghệ Tông được Trần Triệu Cơ cùng quân tướng phủ Thiên Trường tôn lên làm vua ở Mộ Độ (Yên Mô, Ninh Bình) đặt niên hiệu Hưng Khánh, xưng là Giản Định Đế.
Vừa lên ngôi, vua phải chạy vào Nghệ An lánh nạn quân Minh. Đại tri châu Đặng Tất nghe tin, liền giết chết tướng nhà Minh, đem quân ở Châu Hóa đến giúp vua, lại tiến con gái vào hậu cung. Giản Định phong Đặng Tất làm quốc công cùng lo đánh giặc phục hưng đất nước.
Mùa xuân năm Mậu Tý (1408) tướng Minh là Trương Phụ cùng bọn thổ quan đầu hàng giặc đánh Diễm Châu. Vua và Đặng Tất vì quân ít nên phải lui vào Châu Hóa. Trương Phụ tiến công vào cửa biển Bố Chính, cho bọn quan lại đầu hàng cai trị, rồi lại kéo quân về Đông Đô.
Tháng 6, quốc công Đặng Tất đánh phá được bọn quan quân đầu hàng giặc là Phạm Thế Căng giải về giết để răn đe bọn bán nước. Tháng 10 quốc công Đặng Tất điều quân các lộ Tân Bình, Thuận Hóa, Nghệ An, Diễn Châu, Thanh Hóa chiếm lại Đông Đô. Trên đường tiến quân, hào kiệt bốn phương thi nhau hưởng ứng, Đặng Tất phân bổ quân ngũ, chọn người tài làm tướng rồi nhất loạt ra quân.
Ngày 14/12, quân Trần tiến đến Bô Cô, vừa gặp quân cứu viện nhà Minh với 5 vạn binh do Mộc Thạnh chỉ huy, hai bên dàn trận chiến đấu. Trần Giản Định tay cầm dùi trống thúc liên hồi, quân Trần ào ào khí thế tiến công, suốt từ giờ Tỵ (9-11h) đến giờ Thân (3-5h chiều) thì quân Minh vỡ trận thua chạy. Các tướng Lưu Tuy, Lữ Nghị bị tử trận, 10 vạn quân cả cũ lẫn mới tan nát, chết trận rất nhiều, riêng Mộc Thanh là tổng binh thoát chết chạy đến thành Cổ Lông (thuộc tỉnh Hà Nam).
Đáng tiếc là vua quan nhà Hậu Trần không cương quyết thừa thế truy kích, lại chia quân vây hãm các thành, khiến quân Minh ở Đông Quan đến giải vây cứu Mộc Thạnh. Đáng tiếc nữa là khi cơ sự chưa thành, tháng 2 năm Kỷ Sửu 1409 Trần Giản Định nghe bọn gian thần nghi Đặng Tất, Nguyễn Cảnh Chân chuyên quyền, nếu không tính sớm e sau sẽ khó kiềm chế, rồi cho gọi hai người đến giết chết.
Đây là việc làm kém cỏi, tàn nhẫn của Trần Ngỗi, sử thần Ngô Sĩ Liên bàn: "Vua may thoát hiểm, cầu người giúp nạn nước, được cha con Đặng Tất có tài làm tướng, cha con Cảnh Chân có mưu lược đủ lập được công khôi phục, dựng nghiệp trung hưng, trận thằng Bô Cô, thế nước lại dâng, thế mà nghe lời dèm của bọn hoạn quan, một lúc giết hại người bề tôi phò tá, tự mình chặt bỏ chân tay vây cánh thì làm sao nên việc được".
Con Nguyễn Cảnh Chân là Nguyễn Cảnh Dị, con Đặng Tất là Đặng Dung uất ức vì cha bị giết oan, liền đem quân Thuận Hóa vào Thanh Nghệ đón Trần Quý Khoáng lập làm vua tại huyện Chi La (nay là huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh).
TƯỜNG LINH (ĐS&PL)
Bình luận