Trong bối cảnh chiến sự Nga–Ukraina kéo dài sang năm thứ tư và không có dấu hiệu hạ nhiệt, biên giới phía đông NATO đang trở thành tâm điểm của những cuộc đấu trí thông tin và an ninh. Sau khi hàng loạt máy bay không người lái Nga xâm phạm không phận Ba Lan trong đêm 9–10/9/2025, căng thẳng leo thang không chỉ về mặt quân sự mà còn trên mặt trận tuyên truyền. Đến cuối tháng 9, cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga (SWR) phát đi một thông cáo gây chấn động, cáo buộc Ukraina đang lên kế hoạch dàn dựng một vụ “khiêu khích vũ trang” trên lãnh thổ Ba Lan, với mục đích kéo NATO trực tiếp tham chiến. Thông tin này ngay lập tức được các kênh truyền thông nhà nước Nga lan truyền, còn ở Warszawa và Kiev, giới chức phản ứng mạnh mẽ, coi đây là một phần của chiến dịch “cờ giả” (false flag) mà Điện Kremlin từng nhiều lần sử dụng trong quá khứ.
Từ đêm 9–10/9/2025, Ba Lan trải qua chuỗi sự cố an ninh chưa từng có: nhiều UAV Nga bay lạc – hoặc có chủ ý – vào không phận phía đông, buộc Warszawa kích hoạt khẩn cấp lực lượng phòng không, tạm đóng một số sân bay và yêu cầu người dân hạn chế di chuyển. OSW (Trung tâm Nghiên cứu Phương Đông) ghi nhận sự kiện diễn ra “trong đêm 9 rạng 10/9”, cảnh báo đây là phép thử ngưỡng phản ứng của Ba Lan và NATO, có thể còn tiếp tục leo thang nếu Moskva thấy phương Tây thiếu thống nhất. Cùng thời điểm, báo Ba Lan và truyền thông địa phương xác nhận các biện pháp an ninh như đóng sân bay, còn truyền thông dòng chính cho biết không quân đồng minh – đặc biệt là F-35 của Hà Lan và máy bay tiếp dầu của NATO – đã trực tiếp hỗ trợ Ba Lan trong chiến dịch bắn hạ, đánh dấu lần đầu Warsaw vô hiệu hóa UAV Nga trên bầu trời mình với sự yểm trợ của đồng minh. Những chi tiết này dựng nên nền bối cảnh rõ ràng cho các tuyên bố “khiêu khích” xuất hiện sau đó.
Bộ trưởng bộ quốc phòng Ukraina Denys Szmyhal va phó thủ tướng, bộ trưởng bộ quốc phòng Ba Lan Władysław Kosiniak-Kamysz 18/9/2025 tại Kiev. Ảnh Wyborcza.
Đến cuối tháng 9, đầu tháng 10/2025, cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga (SWR) phát đi thông cáo cáo buộc Ukraina đang chuẩn bị một “chiến dịch khiêu khích vũ trang” trên lãnh thổ Ba Lan: một nhóm phá hoại–trinh sát “mang danh” người Nga và Belarus sẽ tấn công mục tiêu hạ tầng ở Ba Lan rồi đổ lỗi cho Moskva để kéo NATO vào chiến tranh. Truyền thông Nga khuếch đại kịch bản này; một số phát biểu của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharowa cũng lặp lại ngôn từ “prowokacja”. Báo chí Ba Lan tường thuật rộng rãi, trong đó Defence24 dẫn lại chính thông điệp từ SWR còn Onet và PAP đặt diễn biến vào khung “operacja pod fałszywą flagą” (cờ giả) mà Moskva đang gieo rắc trên không gian truyền thông khu vực.
Phản ứng từ Kiev đến rất nhanh. Andrij Kowalenko, lãnh đạo Trung tâm Chống Thông tin Sai lệch (thuộc Hội đồng An ninh & Quốc phòng Ukraina), cảnh báo đây là màn “cờ giả” do Nga đạo diễn nhằm gieo hoang mang, chia rẽ xã hội Ba Lan và làm suy giảm sự ủng hộ dành cho Ukraina. Trong nhiều phát biểu gần đây, ông nhấn mạnh Moskva đã tăng cường đáng kể hoạt động thông tin – từ khuếch đại tin đồn về vũ khí đến dựng “điểm nóng” an ninh ở sườn đông NATO – với mục tiêu kích động hoang mang và xói mòn niềm tin nội khối. Các tường thuật của báo o2.pl, WP và PR24 cho thấy thông điệp của Kowalenko nhất quán: đừng để các “sự cố” được trình diễn kéo dư luận vào bẫy gán ghép trách nhiệm cho Kiev.
Về phía Warszawa, tín hiệu trọng tâm là trấn an nhưng kiên quyết: triển khai năng lực phòng không–không quân, phối hợp NATO, ứng trực trên không phận quốc gia và thông tin minh bạch về gián đoạn hàng không dân dụng. Loạt bài của Onet, Fakt và các nhật báo vùng xác thực tình trạng đóng – mở lại sân bay, sự tham gia của F-35 Hà Lan và máy bay hỗ trợ của NATO, cũng như bối cảnh “đêm bất ổn” sau khi UAV Nga vượt biên. Ở bình diện thông tin đối ngoại, PAP gọi thẳng cáo buộc “Ukraina khiêu khích ở Ba Lan” là sản phẩm tuyên truyền của Điện Kremlin, nhấn mạnh thiếu vắng bằng chứng độc lập cho bất kỳ kế hoạch tấn công nào từ phía Kiev.
Các viện nghiên cứu và giới phân tích Ba Lan ghép nối mạch sự kiện theo hướng “tấn công nhận thức” nhắm vào NATO: khi UAV vượt biên và đồng minh phải can dự phòng không, Moskva đồng thời dựng câu chuyện “Ukraina sẽ khiêu khích trên đất Ba Lan”, tạo không khí nghi kỵ để nếu xảy ra sự cố mơ hồ trong tương lai, dư luận phương Tây bị dao động về thủ phạm thật. OSW cô đọng mục tiêu chiến dịch là “làm suy yếu, chia rẽ và răn đe”, còn các tường thuật từ Money.pl dẫn phân tích của ISW cho rằng Nga–Belarus có thể dàn xếp một biến cố gắn cờ giả và đổ tội cho Ukraina như một phần của cuộc chiến thông tin kéo dài. Với chuỗi phát tín hiệu dồn dập từ 10/9 đến 30/9–1/10, logic “tạo nền – gieo khung – chờ sự cố” là điều cần đặc biệt cảnh giác.
Ở khung lịch sử, nhiều bình luận gợi nhắc mẫu hình khiêu khích–tuyên truyền mà Điện Kremlin từng vận dụng: những “điểm bùng phát” được dựng nên để biện minh cho leo thang, kết hợp chiến tranh thông tin và áp lực an ninh. Các cuộc phỏng vấn – bình luận với nhà báo Wacław Radziwinowicz trong báo chí Ba Lan nhấn mạnh Nga sẽ còn “thử cửa” NATO và Ba Lan bằng những phép thử hỗn hợp, gắn với nhịp độ tập trận và thông điệp răn đe. Dù từng chi tiết lịch sử luôn có tranh cãi, mẫu hình “tạo cớ – khuếch đại – đổ lỗi” hiện diện đậm nét trong phân tích của các cây bút kỳ cựu tại PAP và báo vùng.
Tổng hợp lại, các nguồn chính thống của Ba Lan và các cơ quan phân tích phương Tây chưa ghi nhận bất kỳ bằng chứng xác thực nào cho luận điệu “Ukraina chuẩn bị tấn công trên đất Ba Lan”. Trái lại, dữ kiện cứng hiện có là UAV Nga đã xâm nhập không phận Ba Lan đêm 9–10/9; Ba Lan cùng đồng minh NATO phản ứng quân sự – kỹ thuật hiệu quả; và gần như ngay sau đó, hệ sinh thái tuyên truyền Nga đẩy mạnh kịch bản “cờ giả” nhằm bẻ lái trách nhiệm và chia rẽ dư luận châu Âu. Với chuỗi thời điểm khít nhau và cấu phần truyền thông–an ninh đan xen, bức tranh hợp lý nhất hiện nay là Moskva đang triển khai một chiến dịch gây nhiễu nhận thức nhiều tầng, vừa thử năng lực phòng không–liên minh của Ba Lan, vừa rải sẵn câu chuyện để phủ bóng hoài nghi nếu một “sự cố” khó quy trách nhiệm xảy ra ở biên giới. Cảnh giác chiến thuật “khiêu khích + tuyên truyền”, củng cố minh bạch thông tin, và duy trì phối hợp thực chiến với đồng minh là ba trụ cột được giới chuyên gia Ba Lan khuyến nghị lúc này.
Tuong Vy
Bình luận