Sáng thứ Hai, 20 tháng 10 năm 2025, nhiều người ở Ba Lan tỉnh dậy trong một buổi sáng… không Internet. Snapchat không gửi được tin, Zoom đứng hình giữa giờ họp, Duolingo im lặng, ứng dụng ngân hàng mBank không đăng nhập nổi, còn Poczta Polska – bưu điện quốc gia – thì hoàn toàn “đơ”. Không phải do Wi-Fi nhà bạn, mà là do Amazon Web Services (AWS) – “đám mây” lớn nhất thế giới – gặp sự cố kỹ thuật, khiến hàng loạt dịch vụ toàn cầu ngừng hoạt động cùng lúc.
Chỉ một trung tâm dữ liệu của Amazon ở bang Virginia (Mỹ) bị lỗi trong hệ thống định hướng tên miền (DNS), nhưng hệ quả lan khắp hành tinh. Hãy tưởng tượng Internet như một thành phố, trong đó AWS là nhà máy điện khổng lồ. Khi nhà máy ấy mất điện, hàng triệu tòa nhà – tức là các trang web và ứng dụng – cùng chìm vào bóng tối.
Khi lý do chi phí khiến cho các dịch vụ tập trung vào một đại công ty, thì rủi ro sẽ là của chung lúc đại đám mây bị sập. Ảnh st. internet.
Trong vài giờ, thế giới như ngừng quay. Những nền tảng quen thuộc – Zoom, Slack, Canva, Roblox, Duolingo, Tinder, thậm chí cả Alexa và ứng dụng đặt đồ ăn của McDonald’s – đều “đứng hình”. Người dùng ở Ba Lan bỗng phát hiện ngay cả những dịch vụ trong nước cũng tê liệt: hệ thống của mBank ngừng giao dịch, Poczta Polska không thể xử lý bưu kiện trực tuyến, một số website báo chí và thương mại điện tử cũng chập chờn.
Các tờ báo lớn như Onet, TVN24, Interia đồng loạt gọi đây là “đại sự cố Internet toàn cầu”. Giới chuyên gia xác nhận: không có dấu hiệu tấn công mạng, chỉ là lỗi kỹ thuật, nhưng “lỗi nhỏ” ấy đã phơi bày một vấn đề rất lớn — cả thế giới hiện nay đang sống dựa vào một vài “ông lớn” công nghệ.
Trong hai thập kỷ qua, Internet vốn được xây dựng theo nguyên tắc “phi tập trung” – ai cũng có thể tạo máy chủ riêng – đã dần trở nên tập trung hóa. Để tiết kiệm chi phí và vận hành nhanh hơn, hàng triệu công ty, tổ chức, thậm chí cả cơ quan nhà nước, đã “chuyển nhà lên mây”, giao trọn dữ liệu của mình cho những trung tâm của Amazon, Google hay Microsoft. Nhờ vậy, mọi thứ trở nên tiện lợi hơn, nhưng cũng đồng nghĩa chỉ một trục trặc ở Virginia có thể khiến lớp học ở Warszawa ngừng lại, hay ngân hàng ở Gdańsk không mở được giao dịch.
Nhà báo công nghệ Ba Lan Michał Wiśniewski bình luận: “Internet hôm nay không còn là mạng lưới tự do như hai mươi năm trước. Chúng ta không còn sở hữu dữ liệu của mình, mà đang thuê chỗ trong những ‘đám mây’ của người khác.”
Sự cố 20/10 vì thế là một lời cảnh tỉnh. Các chuyên gia tại Ba Lan, từ Niebezpiecznik đến ITwiz, đều đồng ý: doanh nghiệp không thể gửi trọn linh hồn số của mình vào một nhà cung cấp duy nhất. Cần có kế hoạch dự phòng, và nếu có thể, nên xây dựng “đám mây riêng” (private cloud) – tức là hệ thống máy chủ nội bộ do chính doanh nghiệp kiểm soát.
Không nhất thiết phải là trung tâm dữ liệu lớn. Nhiều công ty Ba Lan hiện vận hành theo mô hình “hybrid cloud” – kết hợp giữa hạ tầng công cộng (AWS, Google Cloud) và hạ tầng riêng. Những phần cần linh hoạt, như website hoặc marketing, được đặt trên cloud công cộng, còn dữ liệu quan trọng – hợp đồng, kế toán, khách hàng – được lưu trữ trong máy chủ riêng tại Ba Lan. Khi cloud toàn cầu sập, doanh nghiệp vẫn giữ được phần xương sống của mình.
Một kỹ sư hạ tầng ở Warszawa ví von: “Cloud công cộng là đôi cánh, nhưng cloud riêng là đôi chân. Cánh giúp ta bay xa, nhưng chỉ có đôi chân mới giúp ta đứng vững khi gió đổi chiều.”
Đối với các cơ quan nhà nước, bài học còn sâu sắc hơn. Khi bưu điện quốc gia hay dịch vụ hành chính công bị ảnh hưởng chỉ vì một sự cố kỹ thuật ở Mỹ, đó không chỉ là chuyện tiện lợi, mà là vấn đề chủ quyền số. Nhiều chuyên gia đề xuất Ba Lan nên đầu tư phát triển hạ tầng dữ liệu quốc gia, như mô hình “GovCloud” của Đức và Pháp, để những hệ thống quan trọng không bị phụ thuộc hoàn toàn vào hạ tầng nước ngoài.
Trên mạng xã hội, người Ba Lan phản ứng vừa hài hước vừa bực bội. Có người đùa: “Thứ Hai mà Internet cũng xin nghỉ phép à?”, có người khác mỉa mai: “Không mạng thì làm gì bây giờ – ra ngoài thật à?”. Nhưng đằng sau tiếng cười là nỗi lo thật: chỉ cần một sự cố kỹ thuật nhỏ, cả thế giới có thể rơi vào tê liệt.
Đến trưa, AWS khôi phục hoạt động, Internet trở lại bình thường. Mọi người lại làm việc, nhắn tin, đặt hàng như chưa từng có gì xảy ra. Nhưng sự cố ấy vẫn để lại một câu hỏi lớn: nếu ngày mai “đám mây” ấy lại mất điện, chúng ta có sẵn mái nhà của riêng mình để trú mưa chưa?
Tuong Vy
Bình luận