Chị hẹn với chúng tôi sẽ đến dự „Buổi gặp mặt cựu lưu học sinh tại Ba Lan”. Nhưng không đến được. Bác sĩ đã phát hiện căn bệnh ung thư giai đoạn cuối ở người phụ nữ đầy nghị lực, đầy tình cảm và nhiệt huyết đối với đất nước, con người Việt Nam, đối với cộng đồng người Việt đang sinh sống tại Ba Lan. Suốt hai tháng nằm viện, các thầy thuốc tận tình cứu chữa. Nhưng muộn rồi. Mọi biện pháp đều vô hiệu. Chị Teresa Halik trút hơi thở cuối cùng, vĩnh biệt chúng ta, bỏ lại cái thế giới trần gian còn nhiều vương vấn để đi về cõi vĩnh hằng...
Tiến sĩ Teresa Halik ( bên phải) trong một buổi hội thảo.
Chị Teresa Halik sinh ngày 23. 09. 1949 ở Biała Podlaska, tiến sĩ văn học, nhà Hán học và Việt Nam học của Ba Lan. Tốt nghiệp đại học tại Viện Phương đông, Đại học Tổng hợp Warszawa năm 1973. Trong giai đoạn 1977 – 1980 chị theo khóa đào tạo trên đại học của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội về Lịch sử Việt Nam. Ngoài ra, chị còn tham gia một số khóa học khác, trong đó phải kể đến học bổng của Trường Kinh tế Luân Đôn (Anh) và Viện Tiếng Nước ngoài Bắc Kinh (Trung Quốc).
Tiến sĩ Teresa Halik nguyên là giảng viên Khoa Phương Đông, Đại học Tổng hợp Warszawa; giảng viên Khoa Việt – Thái, Đại học Tổng hợp mang tên Adam Mickiewicz Poznan; cán bộ nghiên cứu Phân ban Ngoài Châu Âu, Viện Hàn lâm Khoa học Ba Lan, đồng thời là cộng tác viên của một số trường học và cơ quan nhà nước khác.
Chị cùng các cộng sự đã công bố trên một chục công trình nghiên cứu khoa học, chủ yếu về cộng đồng người Việt tại Ba Lan, về lịch sử, văn hóa Việt Nam. Đặc biệt công trình đồng tác giả với giáo sư Ewa Nowicka „Người Việt Nam ở Ba Lan - hội nhập hay cô lập” xuất bản năm 2002. Đây là công trình nghiên cứu về nhiều phương diện cộng đồng người Việt và được các cơ quan hữu quan Ba Lan cũng như những người quan tâm đánh giá cao. Teresa Halik và Hoàng Thu Oanh cùng soạn thảo cuốn sách „Học tiếng Việt”. Công trình đã được tái bản lần thứ 3. Người Bạn của chúng ta đã hoàn thành luận án tiến sĩ khoa học về đề tài „Lịch sử Văn hóa Việt Nam”, nhưng chưa có điều kiện bảo vệ.
Ở Ba Lan, tiến sĩ Teresa Halik được coi là một trong những chuyên gia hàng đầu về Việt Nam nên thường xuyên dự các buổi hội thảo, các hội nghị trong và ngoài nước liên quan đến người nước ngoài; thậm chí, mỗi khi có sự kiện dính dáng đến người Việt Nam, các nhà báo tìm đến chị phỏng vấn. Trong các trường hợp trên, người Bạn của chúng ta đều đưa ra những ý kiến có tình, có lý và tỏ thái độ thiện cảm đối với cộng đồng Việt Nam.
Trong cuộc sống đời thường, chị Teresa thấu hiểu tâm tư, tính cách và văn hóa Việt Nam. Có tình cảm đặc biệt với dân tộc ta; thường xuyên có mặt tại các buổi sinh hoạt của các tổ chức cộng đồng cũng như trong các ngày lễ, tết. Những dịp như vậy, chị phát biểu bằng tiếng Việt, hát một cách nhiệt tình các bài hát Việt Nam quen thuộc. Là thầy giáo tiếng Ba Lan của rất nhiều người. Có khi dạy người nào đó trong thời gian dài mà không lấy một xu. Là người phụ nữ có tấm lòng bao dung, rộng lượng, nhiệt tình giúp đỡ mọi người, bất kể đó là người bán lẻ ở chợ mà chị gặp, hay cháu học sinh không có giấy tờ, không được nhận vào trường, cho tới nhà doanh nghiệp gặp một số khó khăn trong kinh doanh...Cứ như vậy, Teresa Halik là người Bạn thật sự của nhiều, nhiều người Việt Nam, là Bạn của cộng đồng chúng ta và là Bạn của Việt Nam.
Khi lâm bệnh phải nằm viện, chị Teresa dặn các con và người thân không thông báo cho nhiều người biết. Và để Mẹ được yên tĩnh các con đã làm theo ý chị. Người Việt Nam duy nhất là chị Hoàng Thu Oanh – người bạn chí cốt, đồng nghiệp và cộng sự - biết tin đến thăm chị nhiều lần. Lúc này, chị đã rất mệt nhưng vẫn muốn nghe những lời tâm sự của người bạn bằng tiếng Việt. Những ngày cuối cùng của cuộc đời, chị Teresa không còn nói được nữa, nhưng rất muốn chị Oanh đọc „Truyện Kiều” cho nghe. Cái cốt cách, thân phận nàng Kiều đã ngấm vào máu thịt của người hầu như cả cuộc đời gắn liền với Việt Nam. Chị nằm đó, mắt nhắm nghiền, nghe bạn mình đọc những vần thơ của nhà đại thi hào Nguyễn Du, mà mỗi câu thơ như một điều triết lý. Dòng nước mắt cứ tuôn ra ướt đẫm cả hai gò má.
„Trăm năm trong cõi người ta
Chữ tài, chữ mệnh khéo là ghét nhau...”
Vĩnh biệt Bạn – Teresa Halik! Żegnaj nasza droga przyjaciółko!
Thời gian cứ trôi đi , nhưng chị sống mãi trong trái tim chúng tôi!
Warszawa 8- 01-2015
Nguyễn Minh Thành.
Bình luận