Bộ trưởng bộ Tài chính Ba Lan Magdalena Rzeczkowska nói rằng những con thiên nga đen (tức là những sự kiện không thể đoán trước trong nền kinh tế) sẽ không chỉ bay qua Ba Lan mà còn bay khắp thế giới, đặc biệt là châu Âu. Năm 2023 sẽ khó khăn hơn đối với nền kinh tế toàn cầu so với năm trước, chủ yếu là do sự suy giảm đồng thời của các nền kinh tế quan trọng nhất thế giới: Hoa Kỳ, EU và Trung Quốc.
Những khủng hoảng đã bắt đầu từ năm 2020, tức là sau khi đại dịch bùng phát. Ba Lan đang phải đối mặt với những vấn đề như chuỗi cung ứng bị phá vỡ, giá năng lượng tăng cao và cuộc chiến ở Ukraine đã làm trầm trọng thêm những hiện tượng này.
Trong số các mối đe dọa quan trọng nhất đối với tình hình kinh tế trong viễn cảnh đến năm 2024, các chuyên gia kinh tế đề cập đến lạm phát cao và lãi suất cao kéo dài, cản trở mạnh mẽ đến tăng trưởng. Chúng cũng bao gồm giá năng lượng cao, điều kiện kinh tế toàn cầu suy giảm và nguy cơ suy thoái ở các nền kinh tế lớn. Ngoài ra, còn phải nói tới sự xung đột với EU, liên quan đến tính độc lập của hệ thống tư pháp Ba Lan. Cho đến nay, việc thanh toán 23,9 tỷ EUR tiền trợ cấp và 11,5 tỷ EUR cho các khoản vay theo Quỹ Tái thiết vẫn chưa được giải giải quyết. Vào ngày 13 tháng 12 năm ngoái, PiS đã đệ trình lên Hạ nghị viện (sejm) dự thảo sửa đổi Đạo luật về Tòa án Tối cao theo hướng để được EU chấp thuận. Tuy nhiên, tổng thống Andrzej Duda đã tuyên bố không đồng ý và bộ trưởng Bộ Tư pháp Zbigniew Ziobro cũng lên tiếng phản đối gay gắt đề xuất sửa đổi. Bởi vậy, nguồn tiền chưa biết đến bao giờ mới chảy vào Ba Lan. Thêm nữa, cuộc chiến ở Ukraine vẫn chưa biết đến khi nào kết thúc. Mặc dù Ba Lan không tham chiến nhưng phải đứng ở tuyến đầu trong việc giúp người dân và chính phủ Ukraina. Và cũng không thể thờ ơ trước việc củng cố nền Quốc phòng. Hiện chính phủ đang phải tìm kiếm các nguồn ngoài ngân sách để trang trải các chi phí mới cần thiết trong năm tới (dự thảo ngân sách cho quốc phòng vào năm tới ước tính khoảng 40 tỷ PLN).
Trong năm vừa qua, Polski Ład (một kế hoạch nhằm củng cố lại nền kinh tế Ba Lan sau đại dịch COVID-19, giảm bất bình đẳng xã hội và tạo điều kiện sống tốt hơn cho mọi công dân) đã giúp cho những người có thu nhập kém và trung bình được bù đắp một phần trong thời kì lạm phát tăng kỷ lục, nhờ việc giảm thuế thu nhập cá nhân cơ bản xuống 12% và nâng mức miễn thuế lên 30.000 zloty.
Nhưng vào năm 2023, ngay từ tháng Giêng, người dân đã cảm nhận được sự gia tăng chi phí sinh hoạt hàng ngày. Theo các chuyên gia, lạm phát trong băn nay sẽ duy trì ở mức hai con số trong cả năm (thể ở mức 14-16%). Bên cạnh đó là sự gia tăng của các loại phí và gánh nặng tài chính khác, ảnh hưởng đến các nhóm người tiêu dùng ở các mức độ khác nhau.
Từ tháng 1/2023, thuế bất động sản có những thay đổi bất lợi cho tất cả chủ sở hữu căn hộ và nhà ở. Sau khi Bộ Tài chính tăng giới hạn tăng thuế này lên gần 12% trong năm nay, đại đa số chính quyền địa phương ở các thành phố lớn và huyện, xã đều tăng mức tối đa. Đối với những người Ba Lan có thu nhập trung bình, điều này sẽ làm tăng thêm chi phí cùng với chi phí điện và sưởi ấm tăng mạnh. Đối với những chủ sở hữu mặt bằng cho hoạt động kinh doanh thì còn khó khăn hơn, bởi vì ở những nơi này thuế bất động sản tăng hơn 3 PLN, lên gần 29 PLN / m2.
Những người cho thuê căn hộ cũng phải tính đến việc gia tăng gánh nặng tài chính. Kể từ năm nay, thu nhập cho thuê sẽ bị đánh thuế ở mức tiêu chuẩn là 8,5% (stawka ryczałtu) và tăng lên 12,5% nếu thu nhập cho thuê vượt quá 100.000 PLN mỗi năm.
Từ tháng 1/2023, thuế thuế GTGT (VAT) đối với nhiên liệu và điện trở lại mức 23%. Năm ngoái thuế nhiên liệu giảm xuống 8%, điện giảm tới 5% và nhiệt sưởi ấm cơ sở giảm tới 5%. Việc miễn thuế tiêu thụ điện cho các hộ gia đình cũng kết thúc vào năm nay.
Giá dầu tăng nhẹ trên thị trường thế giới và sự suy yếu của đồng zloty cũng là cơ sở để giá nhiên liệu tại các trạm xăng sẽ tăng trở lại. Hóa đơn sưởi ấm đã bắt đầu với những con số tăng cao. Tất cả điều này sẽ chuyển thành một gánh nặng cho túi tiền của người Ba Lan – hao thêm từ vài trăm đến vài nghìn zloty mỗi năm.
Đối với thực phẩm, thuế VAT (hiện tại bằng 0) sẽ tăng trở lại mức 5% vào giữa năm nay. Chắc chắn là từ trước đó, các cửa hàng cũng như các chuỗi bán lẻ sẽ nhanh chóng đưa nó vào giá của hầu hết các mặt hàng.
Những người yêu thích rượu và thuốc lá cần chú ý là thuế VAT cho các mặt hàng này sẽ tăng 10% từ tháng Giêng. Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này cũng tăng. Trong trường hợp thuốc lá, giá một gói sẽ tăng 40-60 gr, các loại rượu vodka, rượu vang hoặc bia cũng sẽ tăng lên.
Ngay từ đầu năm, các doanh nhân, đặc biệt là những doanh nghiệp nhỏ, bao gồm cả những người tự kinh doanh đã có khó khăn hơn. Họ sẽ phải chịu chi phí bổ sung cho tất cả các thay đổi tài chính, bao gồm cả những thay đổi mà một số người Ba Lan sẽ được hưởng lợi. Nhiều người sẽ bị ảnh hưởng mạnh do việc tăng mức lương tối thiểu. Chi phí thuê một nhân công tăng lên cùng với các khoản đóng góp ZUS (tăng gần 1.000 mỗi tháng). Đối với nhiều doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là ở các thị trấn nhỏ và làng quê, việc kinh doanh có thể không có lãi.
Những người tự kinh doanh thậm chí còn bị ảnh hưởng nhiều hơn, do sự gia tăng các khoản đóng góp an sinh xã hội (trả ZUS). Mức thấp nhất, không tính phí bảo hiểm y tế, đã tăng trong năm nay lên gần 1.420 PLN mỗi tháng. Đây là mức tăng cao nhất trong lịch sử, và họ sẽ phải trả bất kể thu nhập của họ là bao nhiêu, ngay cả khi kinh doanh bị lỗ. Chưa hết, các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự gia tăng của tất cả các loại phí và chi phí khác, chẳng hạn như việc thuế VAT trở về mức 23%, họ chỉ có thể khấu trừ một phần vào chi phí. Vì vậy, các doanh nghiệp nhỏ khó có thể tồn tại nếu không tăng giá được các sản phẩm.
Năm nay, ví tiền của người tiêu dùng chắc chắn sẽ không được phồng to.
Xuân Nguyên (theo các báo Ba Lan)
Bình luận