Trong chiến dịch tranh cử, Donald Trump từng tuyên bố ông sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine nhanh chóng, thậm chí còn nói sẽ trong vòng 24 giờ. Nhưng chiến tranh vẫn tiếp diễn, cơ hội và triển vọng cho một nền hòa bình lâu dài, bất chấp các vòng đàm phán liên tiếp, vẫn còn rất xa vời.
Donald Trump thích khoe khoang, rằng ông sẽ mang lại những thỏa thuận tốt nhất cho nước Mỹ — cả về mặt chính trị lẫn thương mại — và rằng ông sẽ làm cho đất nước mình vĩ đại trở lại. Đó là lý do tại sao ông tuyên bố áp dụng mức thuế quan nghiêm ngặt đối với hầu hết các quốc gia trên thế giới, tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh ở Dải Gaza và khôi phục lại vùng lãnh thổ bị tàn phá này, đồng thời tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và đàm phán một thỏa thuận dễ dàng với Putin.
Bất chấp những công bố hoành tráng, mọi thứ đều cho thấy mức thuế mà Mỹ áp đặt ảnh hưởng đến người dân của họ sẽ nặng nề hơn nhiều so với phần còn lại của thế giới, và chúng sẽ chỉ củng cố hình ảnh Hoa Kỳ là một cường quốc vô trách nhiệm. Washington hiện cũng không có ảnh hưởng đáng kể nào đến diễn biến của các sự kiện ở Trung Đông, và cuộc chiến ở Dải Gaza vẫn tiếp diễn.
Điều tương tự cũng đúng với cuộc chiến ở Ukraine, cuộc chiến mà cho đến giờ phút này Trump vẫn chưa thể chấm dứt. Có thể tóm lại là vì bốn lý do:
1. Không chỉ có Ukraine
Đầu tiên, các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraine cực kỳ phức tạp vì chúng không chỉ liên quan đến Ukraine. Cuộc chiến diễn ra sau biên giới phía đông của Ba Lan trong hơn ba năm qua không hẳn là cuộc chiến giữa Kiev và Moscow, mà chủ yếu là cuộc chiến ủy nhiệm giữa Moscow và Washington. Chỉ có một thỏa thuận toàn diện giữa Hoa Kỳ và Nga mới có thể chấm dứt vĩnh viễn tình hình này, không chỉ đối với biên giới Ukraine, việc sáp nhập Crimea vào Nga hay một thỏa thuận không tấn công các mục tiêu cụ thể.
Nguồn gốc của sự tranh chấp giữa Hoa Kỳ và Nga rất sâu xa và đã phát triển theo hình thái hiện tại kể từ đầu những năm 1990. Tranh chấp chủ yếu liên quan đến vị trí và vai trò của cả hai cường quốc này ở châu Âu và ranh giới vùng ảnh hưởng chung của họ sẽ nằm ở đâu. Ukraine có nên gia nhập NATO, hoạt động như một vùng đệm trung lập hay nằm trong khu vực của Nga không? Địa vị chính trị và quân sự của nó chính xác nên như thế nào? Liệu Hoa Kỳ và Nga có thể đạt được thỏa thuận về những vấn đề này để sau này họ không còn lý do gì để phá vỡ không?
Đây là những vấn đề cơ bản, nếu không giải quyết được sẽ khó có thể đạt được thỏa thuận lâu dài. Bất kỳ sự sắp xếp nào bỏ qua bối cảnh rộng hơn này đều chỉ mang tính tạm thời. Có nhiều dấu hiệu cho thấy Trump khi tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh rất nhanh chóng, không nhận thức được vấn đề này phức tạp và sâu sắc đến mức nào.
2. Trump không thể quyết định mọi thứ
Thứ hai, ngay cả khi Trump nghĩ rằng ông sẽ dễ dàng đạt được thỏa thuận với người Nga, thì Vladimir Putin đã nhanh chóng nhận ra rằng ông ta không chỉ quan tâm đến một thỏa thuận về Ukraine mà còn muốn có một thỏa thuận rộng hơn. Người Nga từ lâu đã nói rằng họ chỉ muốn một thỏa thuận bao gồm cả cấu trúc an ninh ở châu Âu, chứ không chỉ các vấn đề của Ukraine.
Họ đã gửi thông điệp này vào đêm trước chiến tranh khi họ ra tối hậu thư cho phương Tây vào tháng 12 năm 2021, và Putin đã lặp lại thông điệp tương tự gần đây khi ông nói rằng lệnh ngừng bắn là giải pháp không đủ và cần phải giải quyết "nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột".
3. Trump đấu với Châu Âu
Thứ ba, người Mỹ khó có thể giải quyết hiệu quả "nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột" nếu họ không làm tốt mối quan hệ với châu Âu. "Nguyên nhân gốc rễ của xung đột" cũng bao gồm vấn đề mở rộng (hay không) của NATO và vai trò của các quốc gia châu Âu trong thỏa thuận an ninh tương lai. Điều này có nghĩa là châu Âu (dưới hình thức này hay hình thức khác) cũng phải là một phần của thỏa thuận lâu dài, bởi vì — tất yếu — bất kỳ thỏa thuận rộng hơn nào với Nga cũng sẽ liên quan đến lợi ích của châu Âu.
Trong khi đó, Hoa Kỳ và Châu Âu đang có bất đồng quan điểm về các vấn đề cơ bản liên quan đến Ukraine, và chính quyền Trump đã làm rất nhiều chuyện để gây mất lòng người Châu Âu. Tổng thống Hoa Kỳ thường xuyên nói rằng Liên minh châu Âu đang cướp bóc nước Mỹ và gần đây ông đã áp đặt mức thuế quan nặng nề đối với liên minh này. Trong tình huống này, người ta không thể mong đợi người châu Âu sẽ vượt ra ngoài những đề xuất hiện tại của họ liên quan đến Ukraine và muốn phối hợp lập trường chặt chẽ hơn với người Mỹ.
4. Thuế quan và sự hỗn loạn
Thứ tư, cần nhớ rằng mặc dù giới truyền thông đặc biệt nói nhiều đến Ukraine, vấn đề chiến tranh không phải là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự của chính quyền Trump. Ngay cả khi các vấn đề quốc tế được xem xét, Nhà Trắng vẫn dành phần lớn thời gian và sự chú ý cho Trung Quốc và chính sách thương mại. Không phải ngẫu nhiên mà những quyết định gây chú ý nhất của Trump trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai lại liên quan đến việc áp thuế quan chứ không phải đàm phán về Ukraine.
Hơn nữa, trong khi Trump rằng ông sẽ nhanh chóng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine thì ông cũng đưa ra nhiều lời hứa quan trọng tương tự - chủ yếu là về chính sách đối nội. Ông hứa sẽ phục hồi kinh tế, ngăn chặn tình trạng di cư bất hợp pháp, thanh lọc nhân viên hàng loạt trong bộ máy hành chính liên bang và giảm chi phí hoạt động của tiểu bang. Tất cả những vấn đề này đều tốn không ít thời gian của chính quyền và của tổng thống so với các vấn đề liên quan đến Ukraine.
Ngoài ra, Lầu Năm Góc và Bộ Ngoại giao — hai bộ quan trọng nhất đến chính sách quốc tế — đang hỗn loạn. Giới truyền thông đưa tin rằng Trump đang tìm người kế nhiệm Pete Hegseth. Cả hai bộ đều có logic hoạt động riêng và nếu chúng không hoạt động như ý, sẽ gây khó khăn cho việc thực hiện chính sách hàng ngày - dù là đối với Yemen hay Ukraine.
Tất cả những yếu tố này kết hợp lại khiến lời hứa ban đầu có vẻ đơn giản đối với Trump trở nên ngày càng khó khăn hơn.
Bài của Lukasz Gadzala, biên tập viên báo Onet.pl, phụ trách chuyên mục chính trị quốc tế và chính sách đối nội của Hoa Kỳ.
Xuân Nguyên (lược dịch)
Nguồn: https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/dlaczego-donald-trump-nie-potrafi-zakonczyc-wojny-w-ukrainie-cztery-powody/80ngt69,79cfc278
Bình luận