Tác giả: Witold Jurasz, nhà báo và chuyên gia bình luận của Onet, 15/2/2025, 7:41 PM
Phó Tổng thống Mỹ JD Vance. Ảnh: Telegraph
Bài phát biểu của Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance tại Hội nghị An ninh Munich chắc chắn sẽ đi vào lịch sử. Theo một nghĩa nào đó, chúng có thể được so sánh với bài phát biểu khét tiếng của Vladimir Putin, người mà cũng tại Munich, nhưng cách đây 18 năm – đã khiến người nghe sửng sốt với luận đề của mình. Sự khác biệt là khi đó Putin thách thức phương Tây, tức là Hoa Kỳ và Châu Âu, trong khi Vance giờ không hề thách thức Nga mà thách thức với chính đồng minh của Hoa Kỳ, tức là với Châu Âu.
Phó Tổng thống đã có bài phát biểu liệt kê một danh sách dài các cáo buộc chống lại châu Âu và dành quá ít nội dung cho hành động xâm lược của Nga ở Ukraine khiến nhiều nhà quan sát tự hỏi liệu bài phát biểu của ông có phải là hồi chuông báo tử cho phương Tây, được hiểu là liên minh giữa Hoa Kỳ và châu Âu hay không.
Nếu chúng ta coi bài phát biểu của Vance tại Munich như một loại cầu nối giữa thời kỳ bắt đầu cuộc đối đầu giữa Nga và phương Tây, mặc dù bắt đầu sớm hơn nhưng đã được công bố công khai tại Munich, thì cần phải nhấn mạnh rằng nhà lãnh đạo Nga ngày nay có thể tuyên bố một cách hài lòng rằng phương Tây, nơi mà ông đã cố gắng phá vỡ sự thống nhất bằng bài phát biểu của mình, theo một nghĩa nào đó đã không còn tồn tại nữa.
Là bởi vì tại đây, 18 năm sau bài phát biểu đó, Phó Tổng thống Hoa Kỳ lại đến cùng thành phố và tham dự cùng một hội nghị và tập trung vào việc đưa ra một loạt những lời phàn nàn hoặc - như lời những người khác – đó là những lời lăng mạ đối với châu Âu.
Điều này xảy ra không chỉ là kết quả của sự tách biệt về mặt ý thức hệ giữa Hoa Kỳ và Châu Âu. Hoa Kỳ hiện cũng cảm thấy phấn khởi trước tình trạng của châu Âu. Điều này được chứng minh thực tế bằng dữ liệu kinh tế. Theo Ngân hàng Thế giới, năm 2007, GDP của Liên minh Châu Âu là 14 nghìn tỷ đô la Mỹ, chỉ thấp hơn một chút so với GDP của Hoa Kỳ. Năm 2023, GDP của Hoa Kỳ là 27 nghìn tỷ đô la, trong khi GDP của EU cũng có tăng nhưng chỉ đạt 18 nghìn tỷ đô la. Kể cả nếu tính cả Anh nữa thì con số này lên hơn thêm 3 nghìn tỷ đô la. Theo GDP thì rõ là lợi thế của Hoa Kỳ đang tăng lên và rõ ràng là có điều gì đó không ổn ở Châu Âu.
Lời cáo buộc chính đối với Vance, bỏ qua nhiều hành vi thiếu tế nhị của ông mà chúng ta sẽ quay lại bàn, là việc ông đã tham dự Hội nghị An ninh Munich mà không nói về vấn đề an ninh.
Nhưng ở đây cũng có điều gì đó không ổn ở Châu Âu. Châu Âu cũng đã giả đò suốt 18 năm.
Đầu tiên, châu Âu như không nghe thấy thông báo của Vladimir Putin, và sau đó giả đò như không nhìn thấy các chính sách của ông ta. Một số quốc gia, ví dụ như Đức, chỉ nhìn thấy các cơ hội để kinh doanh, ngay cả khi những lợi ích này, đặc biệt là Nord Stream, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh của các đồng minh của Đức.
Cả cuộc tấn công của Nga vào Ukraine năm 2014 lẫn cuộc tấn công năm 2022 đều không làm mọi người tỉnh ngộ. Ngoại trừ một số ít quốc gia, dẫn đầu là Ba Lan, thì chi tiêu quân sự của các nước châu Âu chỉ tăng với tốc độ thảm hại đến mức không có gì ngạc nhiên khi EU không chỉ bị người Nga coi thường mà còn bởi cả người Mỹ.
Vấn đề là Vance, thay vì nói về tất cả những điều này, lại tập trung vào việc than thở rằng nền dân chủ châu Âu đang bị đe dọa. Mức độ đồi trụy, xét đến việc ông ta là phó tổng thống của Donald Trump, người đã thua cuộc bầu cử năm 2020 mà không muốn từ bỏ quyền lực và chắc chắn đã cổ vũ cho nỗ lực đảo chính là cuộc tấn công vào Điện Capitol của những người ủng hộ ông ta vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, thật không thể tin được.
Bản thân Vance đã từng gọi Trump là "Hitler tiềm năng" và là "thảm họa đạo đức" vào năm 2016. Việc ông hiện đang làm việc tại Munich với tư cách là người tuyên truyền chính của Trump tại mặt trận châu Âu có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên. Đó là cách những người sau khi từ bỏ các liên minh cũ phải chứng minh lòng trung thành của mình. Một khi đã giành được sự ủng hộ của người lãnh đạo, họ sẽ cố gắng trở thành người trung thành nhất trong số những người trung thành.
Tuy nhiên, bỏ qua Vance, người mà như mọi thứ đã chỉ ra, đơn giản là một kẻ tuân thủ nguyên tắc, người ta có thể tự hỏi làm sao giới tinh hoa tự do của Mỹ, thay vì đưa Trump ra trước công lý vì những gì ông ta đã làm vào ngày 6 tháng 1, lại quyết định tập trung vào cách ông ta giải trình về số tiền ông ta trả cho ngôi sao phim khiêu dâm Stormy Daniels để cô ta im lặng. Rõ ràng là có điều gì đó không ổn ở Hoa Kỳ. Cụ thể là trong giới tinh hoa tự do ở Hoa Kỳ.
Tất nhiên người ta có thể hỏi liệu Phó Tổng thống Hoa Kỳ có nên cư xử một cách khéo léo hay không và liệu ông ta có được phép cư xử một cách hoàn toàn thiếu ngoại giao hay không. Vance chắc chắn đã hành động quá mức tự do.
Trật tự cũ đã kết thúc. Vance có nói dối không? Vâng, đúng. Nhưng không hẳn vậy
Tuy nhiên, trong khi phẫn nộ với Vance, chúng ta khó có thể không nhớ lại nhiều tuyên bố của các chính trị gia châu Âu, bao gồm cả Ba Lan về Trump. Có người sẽ nói rằng sự khác biệt này là cơ bản, vì các chính trị gia châu Âu đã nói sự thật về Trump, còn Vance lại nói dối khi nói về châu Âu. Bỏ qua việc liệu Vance chỉ đang nói dối (sẽ nói rõ hơn về điều này sau) hay như những kẻ kích động thường làm là rút ra kết luận sai lầm từ những tiền đề không may là đúng, thì khía cạnh ngoại giao tự nó đã rất rõ ràng. Nguyên tắc chỉ đạo của nó không phải là sự thật mà là hiệu quả và sự có đi có lại. Nói tóm lại, chúng ta có thể không thích những gì Vance nói, nhưng thật không may, như theo lời của Andrzej Lepper, “Trật tự cũ đã kết thúc rồi (nguyên văn:”Wersal się skończył” – Lepper nói khi ông vào Quốc hội Ba Lan – người dịch). Nhưng trước tiên là ở bên bờ Đại Tây Dương của chúng ta.
Vậy thì điều còn phải xem là liệu Vance có nói dối hay không. Vâng, đúng. Nhưng không hẳn thế. Câu trả lời không hề đơn giản như những người chỉ trích ông ta nghĩ. Phó Tổng thống tuyên bố rằng châu Âu đang rời xa nền dân chủ và trích dẫn trong bối cảnh này ví dụ về vòng đầu tiên của cuộc bầu cử tổng thống bị hủy bỏ ở Rumania, nơi Calin Georgescu, người được biết đến với những phát biểu thân Nga, đã giành chiến thắng, và sự phấn khích mà giới tinh hoa châu Âu đã có.
Vấn đề là ở chỗ mọi thứ đều chỉ ra rằng cuộc bầu cử ở Rumania đã bị hủy bỏ dựa trên những tiền đề rất mong manh và thật không may, nó trái ngược với hiến pháp, trong đó không có quy định nào về thủ tục hủy bỏ cuộc bầu cử. Đồng thời, bằng chứng về sự can thiệp của Nga về bản chất lại rất đáng ngờ. Cuộc bầu cử tiếp theo sẽ được tổ chức vào tháng 5. Georgescu, như mọi thứ đã chỉ ra, cũng sẽ giành chiến thắng.
Sự khác biệt cơ bản giữa Vance và tôi là Vance có thể sẽ vui mừng nếu Georgescu chiến thắng, trong khi tôi sẽ buồn vì điều đó. Câu hỏi mà Vance đặt ra khi nói về cuộc bầu cử ở Rumania có thể được coi là cơ hội để suy ngẫm về việc liệu giới tinh hoa tự do có thực sự biết cách chống lại những người theo chủ nghĩa dân túy hay không? Tôi đã viết cách đây một tuần trên Onet rằng điều này không nhất thiết phải như vậy.
JD Vance cũng nói về kiểm duyệt, trích dẫn các ví dụ, tất cả đều liên quan đến phe tự do. Phó Tổng thống Hoa Kỳ không nói một lời nào về sự kiểm duyệt của cánh hữu (ở Ba Lan – dưới thời chính phủ PiS trong các phương tiện truyền thông đại chúng – dẫn đến việc biến các phương tiện truyền thông này thành công cụ tuyên truyền), về những lời dối trá mà nó sử dụng và sự lãng mạn của nó với chủ nghĩa cực đoan. Trên thực tế, ông có vẻ như đang bảo vệ quyền đưa tin sai lệch. Tuy nhiên, sự sai lầm trong câu trả lời của Vance và rộng hơn là của phe cánh hữu đương đại đối với những câu hỏi mà chúng ta đang phải đối mặt ngày nay không làm mất giá trị những câu hỏi mà phe cánh hữu đặt ra.
Bài phát biểu của Vance là một lời cảnh tỉnh – Mối nguy đã cận kề
Vậy thì có tồn tại sự kiểm duyệt tự do như Vance tuyên bố không? Người ta chỉ cần nhớ lại cách đây 12-13 năm, bất kỳ ai nói về mối đe dọa từ Nga đều ngay lập tức bị gắn mác là cánh hữu (chính tôi đã từng trải qua điều này) và bị loại khỏi "cuộc tranh luận văn minh" để kết luận rằng, thật không may, đây có lẽ là trường hợp như vậy. Chỉ cần nhớ lại cách đây một năm rưỡi, phe tự do đã gọi những người ủng hộ bức tường ở biên giới với Belarus là phát xít, rồi bây giờ lại im lặng khi bức tường được chính phủ Donald Tusk gia cố hoặc ca ngợi việc mở rộng bức tường. Và bạn có thể nhận ra có điều gì đó không ổn. Về phía phe tự do.
Bạn có thể tham khảo cách những người theo chủ nghĩa tự do bị đối xử khi họ nói rằng tình trạng nhập cư không kiểm soát sẽ làm nổ tung chủ nghĩa tự do châu Âu – đúng vậy. Nhập cư, nếu chúng ta nhắc đến câu nói nổi tiếng của Lenin về những nhà tư bản sẽ bán cho những người Bon-sê-vích sợi dây thừng để treo cổ họ, nó chính xác là sợi dây thừng đó. Thật phi thường khi những người theo chủ nghĩa tự do châu Âu, như thể họ là những người đòi độc lập, lại bảo vệ chính điều mở đường đến quyền lực cho kẻ thù lớn nhất của họ.
Khi viết bài bình luận này theo quan điểm tự do, tôi miễn cưỡng đồng ý với Vance. Nhưng đồng thời, tôi cũng nợ ông ấy một điều.
Bởi vì giờ đây, nhờ ông ấy và trên hết là nhờ Trump, chúng ta có thể nói rằng mối đe dọa từ chế độ cực hữu không còn là thứ mà chúng ta chỉ có thể phản ứng bằng cách vùi đầu vào cát coi như không biết. Bài phát biểu của Vance giống như một lời cảnh tỉnh - Mối nguy đã cận kề. (nguyên văn: “Hannibal ante portas” – câu tiếng La tinh cảnh báo nguy cơ đã đến gần)
Nguyễn Hữu Viêm dịch theo https://wiadomosci.onet.pl/swiat/witold-jurasz-przemowienie-jd-vancea-przejdzie-do-historii-hannibal-u-bram/zzgklwk
Bình luận