Đúng 200 năm trước người ta đã sáng tác ra lời của bài thánh ca (kolęda) nổi tiếng nhất thế giới này. Sự xuất hiện của nó kèm theo nhiều điều ngẫu nhiên. Đối với hàng trăm triệu người trên thế giới bài thánh ca "Đêm yên bình" là đồng nghĩa với tâm trạng tuyệt vời của đêm Noel.
Theo các cuộc thăm dò dư luận, đây là bài thánh ca được người Đức ưa thích nhất. Nó ngân vang cả bên cây thông Noel của Đức lẫn Ba Lan, cũng như bên cây dừa châu Phi. Lời của nó âm vang bên băng giá vĩnh cửu của vùng Alasca cũng như trong rừng nhiệt đới Nam Mỹ. Lời của bài hát quả là một tác phẩm cổ điển đã được dịch ra hơn 300 thứ tiếng và thổ ngữ trên toàn thế giới.
Chiếc đàn oóc hỏng
Lời bài thánh ca này do một thầy dòng người Áo, ông Joseph Mohr (1792-1848) viết vào năm 1816, khi ông đảm nhiệm chức ở nhà thờ địa phận Mariapfarr, ở vùng Lungau (nước Áo). Sự việc này các nhà nghiên cứu biết mới chỉ vào năm 1996, khi người ta tìm thấy các bản thảo do chính tay cha Mohr viết về đề tài này. Vào năm 1817 cha chuyển đến giáo phận Oberndorf gần Salzburg, thì cha mang bản thảo ấy theo mình.
Chính tại Oberndorf cha Mohr làm quen với một nhà giáo nổi tiếng và là một người chơi đàn oóc giỏi, ông Franz Xaver Gruber (1787-1863). Sau này người ta mới biết là có một việc ngẫu nhiên đã giúp họ làm được điều đó. Ấy là vì đúng vào đêm Giáng sinh thì chiếc đàn oóc của nhà thờ bị hỏng.
Ông Gruber sau đó đã kể lại là bài thánh ca "Đêm yên bình" đã được sáng tác đúng vào lúc đó: "Đó là vào hôm 24/12/1818, khi cha đương nhiệm Joseph Mohr ở nhà thờ thánh Mikolai mới thành lập tại Oberndorf giao cho người phụ trách chơi đàn oóc
là ông Franz Gruber một bài thơ và đề nghị ông này viết phần nhạc cho nó cho hai giọng hát và dàn đồng ca đệm bằng đàn ghi ta".
Buổi ra mắt của bài thánh ca mới đã đúng vào hôm lễ 24/12/1818 ở một nhà thờ nghèo trong các điều kiện rất khiêm tốn. Cha Mohr khi ấy đã hát giọng nam cao và đệm đàn ghi ta, còn ông Gruber đã hát giọng nam trầm. Khi đó, họ đã hát đủ sáu phần lời của bài hát chứ không chỉ ba lời như bây giờ. Buổi trình diễn bài thánh ca này theo các tin đã đưa đã kết thúc rất thành công.
Một báu vật bị lãng quên?
Có nhiều ý kiến khác nhau về số phận của bài thánh ca này sau đó. Theo một ý kiến thì mặc dù nhạc và lời của nó được những người đi đạo thích nhưng nó lại bị lãng quên. Và phải sáu năm sau khi ra đời, tức là vào năm 1825, khi chiếc đàn oóc hỏng được chữa xong, người phụ trách chơi đàn mới đã tìm ra bản nhạc và mang theo khi về quê hương mình ở Tyrol.
Theo một ý kiến khác thì vào năm 1822 một gia đình ca sỹ nổi tiếng ở Tyrol đã hát bài thánh ca này cho Sa hoàng Aleksander Đệ nhất và Hoàng đế nước Áo Franciszk Đệ nhất. Nhưng có một điều chắc chắn là bài thánh ca đã được in trước năm 1832, tức phải hơn 14 năm sau khi ra mắt. Trước đó, nó chỉ được biết đến như một bài hát dân gian vùng Tyrol.
Khoảng vào năm 1832 bài thánh ca này được công diễn tại Lipsk. Và từ lúc đó nó dành được thành công tại mọi vùng đất nói tiếng Đức. Ở Beclin vua Fryderyk Wilhelm của nước Phổ đã ra lệnh cho dàn đồng ca của nhà thờ hát nó hàng năm trong cung điện của mình vào dịp lễ Giáng sinh. Năm 1854, bài thánh ca được đưa vào chương trình các bài hát chính thức trong hoàng cung. Từ đó nó trở thành một bài hát không thể thiếu trong dịp lễ Giáng sinh ở mọi nhà và ở các nhà thờ. Người viết lời cho bài hát, cha Mohr đã không còn sống đến ngày đó, ông đã mất vào năm 1848.
"Choral of Salzburg"
Dần dần với việc được dịch ra các tiếng nước ngoài, bài thánh ca "Đêm yên bình" đã trở nên nổi tiếng khắp thế giới. Khoảng năm 1873 ở Mỹ nó được biết với cái trên là "Choral of Salzburg". Cũng vào trước năm 1891, nó được biết đến ở Anh, Thụy điển và Ấn Độ thuộc Anh khi ấy. Các nhà truyền giáo còn đem phổ biến nó ở miền đông châu Phi, ở New Zealand và Nam Mỹ. Bài thánh ca lời Đức này chắc chắn đã được biết ở Ba Lan khi Ba Lan bị chia cắt. Một trong các lời của bài hát có tác giả là ông Piotr Maszyński đã xuất hiện vào khoảng năm 1930.
Hiện có một tổ chức đặc biệt "Hội bài hát Đêm yên bình" ("Stille-Nacht-Gesellschaft") trụ sở ở Oberndorf đang nghiên cứu các vấn đề về việc hình thành và các y niệm của bài thánh ca này. Theo các thành viên của Hôi, bài thánh ca ấy là một bộ phận vĩnh cửu của nền văn hóa châu Âu. Nó là "một bài hát quốc tế về hoà bình, nó có tầm ảnh hưởng vượt qua ngưỡng cửa của các nhà thờ Thiên chúa giáo".
Vào năm 2011, bài thánh ca "Đêm yên bình" đã được UNESCO ghi vào danh sách các di sản văn hoá phi vật thể của nước Áo.
NHV (theo Onet.pl)
Bình luận