Các cuộc bầu cử tổng thống ở Hoa Kỳ luôn được cả thế giới chú ý. Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ lần này còn khiến người ta chú ý nhiều hơn vì sự trở lại của ứng cử viên đảng Cộng hòa – ông Donald Trump.
Trong ngày 5/11/2024, cả thế giới đã chứng kiến một cuộc đua tranh đặc biệt, “vô tiền khoáng hậu”. Donald Trump không chỉ đánh bại Kamala Harris mà còn đánh bại cả hệ thống pháp lý đã cố gắng đưa ông ta vào tù. Ông được coi là cựu tổng thống đầu tiên bị kết tội và bây giờ lại trở thành tội phạm đầu tiên giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống. Với tư thế là người chiến thắng, dường như tổng thống đắc cử có thể chắc chắn rằng mình sẽ không bao giờ phải đối mặt với những cáo buộc hình sự.
Chúng ta hãy cùng điểm lại những “rắc rối” đã đến với vị tổng thống mới đắc cử:
1. Phán quyết về việc dùng tiền để che miệng Stormy Daniels
Donald Trump bị truy tố 34 tội làm giả hồ sơ kinh doanh nhằm che giấu khoản tiền được trao cho Stormy Daniels, với mục đích để ngôi sao điện ảnh này không tố cáo mình về hành vi lạm dụng tình dục. Vào ngày 26/11 tới, dự kiến sẽ có phiên tòa ở New York để xét xử vụ này.
Như vậy, một câu hỏi đang được đặt ra là liệu phán quyết có được công bố hay không?. Thẩm phán Juan Mercan, người thụ lí vụ này đã đặt ra hạn chót là ngày 12 tháng 11 để quyết định xem có thi hành bản án hay không, bởi vì phán quyết của Tòa án Tối cao năm nay cho phép miễn trừ một phần cho các tổng thống. Nếu Mercan quyết định không thi hành bản án, cáo buộc sẽ bị bác bỏ và Trump sẽ không bị kết án. Còn nếu thẩm phán Mercan quyết định giữ nguyên quyết định thì các luật sư của cựu tổng thống có thể sẽ yêu cầu ông ta trì hoãn công bố để họ có thể kháng cáo. Việc kháng cáo có thể mất vài tháng. Nếu Mercan công bố phán quyết của mình, Trump có thể bị kết án tới 4 năm tù. Tuy nhiên, thẩm phán không bắt buộc phải kết án tù tổng thống đắc cử và có thể áp dụng hình phạt nhẹ hơn như quản chế, quản thúc tại gia, phục vụ cộng đồng hoặc phạt tiền.
Theo CNN, mọi phán quyết sẽ rất phức tạp do thực tế là ông Trump dự kiến sẽ nhậm chức tổng thống vào ngày 20 tháng 1 năm 2025. Các luật sư của ông "có thể sẽ đưa ra lời phản đối” liên quan đến các vấn đề hiến pháp, với câu hỏi liệu thẩm phán bang có thể kết tội tổng thống đắc cử hay không?. Và điều này có thể khiến vụ việc bị giữ lại tại tòa án trong nhiều năm. Ngoài ra, vì đây là vấn đề ở cấp bang nên Trump không có quyền ân xá cho chính mình sau khi tuyên thệ nhậm chức.
2. Cố gắng vô hiệu hóa cuộc bầu cử năm 2020 và giữ tài liệu mật
Hiện có hai vụ án hình sự chống lại Trump do công tố viên đặc biệt Jack Smith khởi kiện. Đây là những cáo buộc liên quan đến việc cố tình vô hiệu hóa cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 và chiếm giữ các tài liệu mật sau khi rời Nhà Trắng của ông Trump. Như CNN lưu ý, chiến lược của Trump là trì hoãn các cuộc xét xử này cho đến thời gian sau bầu cử. Nếu trở thành tổng thống, ông ta có thể sa thải công tố viên Smith, điều này sẽ dễ dàng kết thúc cả hai vụ án. Vào cuối tháng 10, cựu tổng thống cho biết ông sẽ thực hiện những bước đi như vậy mà không do dự. Ông Trump đã trả lời người dẫn chương trình phát thanh Hugh Hewitt khi được hỏi liệu ông có "sa thải Jack Smith" nếu tái đắc cử hay không: - “Tôi sẽ sa thải anh ta chỉ trong hai giây sau khi nhậm chức”. Việc sa thải Smith sẽ cho phép Bộ Tư pháp và tổng chưởng lý hủy bỏ cáo buộc chống lại Trump và chấm dứt các thủ tục pháp lý. Tuy nhiên, Smith hiện vẫn có thời gian cho đến “Ngày nhậm chức” (ngày 20 tháng 1 năm 2025) để xem xét các lựa chọn của mình. Một trong những vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến việc này là liệu Văn phòng Cố vấn Pháp lý của Bộ Tư pháp có cho rằng tổng thống đắc cử sẽ được bảo vệ pháp lý giống như một tổng thống đương nhiệm hay không.
3. Cáo buộc cố gắng can thiệp vào kết quả bầu cử ở bang Georgia
Vào tháng 8 năm 2023, cựu tổng thống bị cáo buộc 13 tội liên quan đến âm mưu can thiệp vào kết quả bầu cử ở bang Georgia, bao gồm vi phạm các quy định của Đạo luật Tội phạm có tổ chức, âm mưu lừa đảo, chứng nhận sai sự thật và xúi giục quan chức bang thực hiện hành vi gian lận, vi phạm lời thề của họ. Phiên tòa đó bị đình trệ sau khi một luật sư bào chữa (vốn là cựu cố vấn chiến dịch tranh cử của Trump), ông Mike Roman, đưa ra thông tin (vào tháng 2 năm 2024) rằng công tố viên Fani Willis và công tố đặc biệt đang thực hiện cuộc điều tra là Nathan Wade đã có "mối quan hệ lãng mạn" với nhau. Vì vậy, cả hai công tố viên bị đình chỉ tham gia vụ án. Theo CNN, sẽ khó có khả năng một thẩm phán cấp bang có thể cho phép các thủ tục tố tụng tiếp tục trong thời gian ông Trump là tổng thống. Trong trường hợp thẩm phán cho phép thì các luật sư của Trump chắc chắn sẽ yêu cầu bác bỏ vụ án. Cũng không có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi liệu một công tố viên cấp bang như Fani Willis có thể truy tố một tổng thống đương nhiệm hay không.
4. Quấy rối, phỉ báng, lừa đảo
Cựu tổng thống cũng đã phải hầu tòa trong nhiều vụ kiện dân sự. Trump đã thua hai vụ kiện chống lại nhà văn E. Jean Carroll vào năm 2023 và 2024 tại tòa án liên bang sau khi bồi thẩm đoàn kết luận ông phải chịu trách nhiệm về hành vi quấy rối tình dục và sau đó là phỉ báng người viết chuyên mục. Bồi thẩm đoàn đã đề nghị bồi thường cho Carroll 5 triệu USD và 83 triệu USD. Các luật sư của Trump đã nộp đơn kháng cáo và vụ việc đang chờ xử lý.
Một trường hợp khác liên quan đến gian lận lên tới 454 triệu USD. Vào cuối tháng 9, một tòa phúc thẩm cấp tiểu bang đã xét xử một vụ án dân sự truy tố ông Trump, các con trai và công ty của ông đã thổi phồng giá trị tài sản để có được khoản vay và tỷ lệ bảo hiểm tốt hơn. Tòa phúc thẩm vẫn chưa đưa ra quyết định.
Trump cũng phải đối mặt với các vụ kiện dân sự do các nhà lập pháp Đảng Dân chủ và những người khác đệ trình về vai trò của ông trong vụ “tấn công Điện Capitol ngày 6/1”.
Tóm lại, việc ông Trump sắp trở lại Nhà Trắng đang làm tiêu tan nhiều năm làm việc của công tố viên đặc biệt Jack Smith nhằm kết tội Trump cố gắng lật ngược cuộc bầu cử năm 2020 và lưu trữ tài liệu bí mật tại dinh cư của ông ở Florida. Nó cũng sẽ tạm dừng vụ kiện đang chờ xử lý ông ở Georgia vì tội tìm kiếm "phiếu bầu bổ sung" vào năm 2020. Nó gần như chắc chắn sẽ cho phép Trump được hoãn việc tuyên án ở New York về âm mưu che giấu các khoản thanh toán cho ngôi sao khiêu dâm vào năm 2016. Tổng thống đắc cử giờ đây là thẩm phán và bồi thẩm đoàn của chính mình, được bảo vệ trước những vụ án hình sự mà ông có thể phải đối mặt, với sự che chắn của “vỏ bọc pháp lý Phòng Bầu dục”.
Ngay cả những vụ kiện dân sự chống lại ông giờ đây cũng sẽ phải đối mặt với những trở ngại mới. Các tổng thống có thể phải chịu hình phạt từ các vụ kiện dân sự tư nhân trong một số trường hợp nhất định, nhưng Trump chắc chắn sẽ cố gắng sử dụng danh nghĩa tổng thống để tránh phải trả hàng trăm triệu đô la trong những phán quyết về các trường hợp lạm dụng tình dục, phỉ báng và gian lận doanh nghiệp.
Theo CNN, cũng có thể tất cả những vụ án này sẽ vẫn tiếp tục diễn ra ngay cả khi Trump thực thi nhiệm vụ nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng. Bởi vì, trong phán quyết của Tòa án Tối cao năm 1997, các thẩm phán đã nhất trí cho rằng các tổng thống đương nhiệm không thể viện dẫn quyền miễn trừ của tổng thống để tránh bị truy tố dân sự khi còn đương chức. Tất cả còn đang ở phía trước.
Xuân Nguyên (tổng hợp theo các báo Ba Lan)
Bình luận