Ảnh: TTTM ASG
Trải qua những biến động của thời cuộc như đại dịch Covid 19, chiến tranh Nga- Ukraina, cháy chợ Marywiłska 44, tình hình căng thẳng tại chợ Modlińska 6D, nhiều người có thâm niên sinh sống và làm việc tại Ba Lan đều có một cảm nhận chung là: Chưa bao giờ thấy đời sống cộng đồng người Việt tại đây lại có một giai đoạn khó khăn, suy thoái kinh tế, và đặc biệt là thất nghiệp nhiều như hiện nay.
Ba Lan hiện nay dù lọt vào danh sách những nước tăng trưởng kinh tế nhanh trên thế giới, nhưng thực tế là đời sống cộng đồng đang có nhiều thách thức với các bạn trẻ mới sang Ba Lan lập nghiệp.
Thời kỳ làm ăn chụp giật như cách đây hai ba chục năm trước đã qua từ lâu. Lúc đó thuế má không quần thảo như bây giờ, chi phí đời sống cũng không đắt đỏ như hiện nay. Những tầng lớp như các soái và các thiếu gia, các phú bà đều đã rút về ở ẩn khỏi thương trường, mang theo những vui buồn một thuở của thời mưa vàng ở chợ trời Sân vận động mười năm. Thế hệ thành đạt hiện nay đều đã chủ động tài chính và đầu tư dòng tiền hiệu quả khi rút vốn về nước, hoặc nghỉ ngơi hưởng tiền lời từ đầu tư bất động sản, chứng khoán, tiền kỹ thuật số…
Những người ở lại Ba Lan cũng có rất nhiều người thành đạt ở lĩnh vực làm các mảng: dịch vụ (giấy tờ, kế toán, dịch vụ hành chính…), thực phẩm châu Á, chuỗi nhà hàng quán bar, tiệm Nail…
Khảo sát ở TTTM Wólka Kosówska (WK)- chợ đổ buôn lớn nhất của người Việt tại thủ đô Warszawa, chị H- một trong những người có quầy box tại ASG từ 2010 cho biết: “Hiện nay trong chợ vẫn có những nhà làm tốt ở mảng hàng Ý, quần bò… Sau đại dịch Covid 19, khách hàng có thói quen mua hàng online, nên đã trực tiếp ảnh hưởng đến doanh thu của các quầy bán hàng truyền thống tại chỗ”.
Thực tế cho thấy: Một bộ phận các tiểu thương lựa chọn phương án chỉ thuê các kho, nơi có tiền czynsz rẻ để làm nơi tập kết hàng và đóng kiện chuyển phát theo đơn online. Đây là cách làm hiệu quả kinh tế đã được nhiều tiểu thương phát huy và nhân rộng mô hình.
Tuy nhiên, mô hình bán hàng online thời gian qua cũng đã gặp rất nhiều những khó khăn trong vấn đề bị thuế má kiểm tra lịch sử suốt 2 năm bán hàng qua mạng. Anh D- một tiểu thương có quầy bán hàng vải tại WK cho biết: “Sau vụ dịch vụ chuyển phát hàng Kurier của Tây bị thuế má kiểm tra đợt vừa qua, khoảng hơn 200 công ty tại WK đã và sẽ bị thuế thanh tra lịch sử bán hàng online và truy thu thuế. Chưa kể số tiền bán hàng bị Kurier giữ lại do thuế má khoá tài khoản nhà bank mà bên Kurier không thể quyết toán hoàn tiền trả cho các quầy box là con số khá lớn. Hầu như nhà nào bán hàng qua mạng đều dính vào vụ này khá nặng. Thậm chí, có một số gia đình đã quyết định về Đông Dương, ở hẳn quê hương và không quay lại Ba Lan nữa sau thiệt hại khủng khiếp của vụ thanh tra Kurier này”.
Chị M- người được cho là khá “sát thuế” trải lòng: “Mình cũng muốn chấp hành nghiêm chỉnh thuế má, nhưng khách hàng họ không muốn lấy hóa đơn. Nhắm mắt bán liều, rồi nhà chị có tháng bị 2 cái phiếu phạt. Bây giờ thuế chả có tuần nào là không đi kiểm tra. Phiếu phạt không thấp như xưa. Mà có lúc chị bị phạt 15 nghìn zł, mất 3 tháng tiền czynsz. Em bảo làm gì cho lại”. Chị thở dài với tâm trạng não nề.
Phỏng vấn chị M- người có thâm niên bán hàng cho GD3, chị cho biết: “Chủ Tàu hiện nay sa thải nhân viên nhiều. Và chỉ những người làm việc thực sự hiệu quả mới được giữ lại. Ai vào làm mà không được việc là chủ họ cho nghỉ luôn. Kinh tế khó khăn, nên chủ họ cũng không có nhu cầu nuôi công nhân nhiều như giai đoạn đắt hàng đông khách ngày xưa. Trụ được ở vị trí như mình lâu nay đòi hỏi nhiều yếu tố: Biết tiếng Trung giao tiếp phổ thông. Tiếng Ba Lan cũng phải biết để bán hàng cho khách. Thậm chí chạy kho, ship hàng. Nói chung là phải năng động và được việc cho chủ. Nhưng thực sự nhà mình đi làm công ăn lương, mà chi phí cho hai vợ chồng và hai đứa con, tính đến cuối tháng cũng chẳng để ra được bao nhiêu. Giờ cũng chẳng biết tính thế nào để hiệu quả làm kinh tế”.
Thứ hai đầu tuần thường được cho là ngày bán hàng đông khách nhất trong chợ WK. Nhưng những ngày nghỉ đông vừa qua, chị Đ bán hàng vải cho biết: “Thứ hai cũng có nhiều quầy không mở hàng là chuyện thường. Thời ngày xưa đông khách thì mọi người chỉ tập trung bán hàng vải. Giờ chợ búa ngày một kém đi, nên nhiều người có quầy trong chợ vẫn tranh thủ nhập hàng bán thêm: từ gói bánh bích quy, cuộn băng dính, đến đồ ăn vặt tự làm… miễn là có lãi, để thêm thu nhập đó”.
Ballada là khu nhà cho thuê trong địa bàn chợ WK. Nơi đây tập trung khá nhiều gia đình người Việt buôn bán làm ăn trong chợ. Chị L có thuê nhà trong Ballada cho biết: “Ở đây tiện lợi vì tiết kiệm được thời gian đi lại, xăng xe. Nhưng thời gian vừa qua, hiện tượng ăn cắp vặt hay xảy ra quanh khu này. Thanh niên người Tây, có những đứa nát rượu hoặc bê tha, cũng tranh thủ táy máy cắt khoá và lấy trộm xe hunajnoga của người Việt mình ở đây. Sau khi check camera, mọi người chỉ có thể nhắc nhau cảnh giác và nâng cao tinh thần quản lý tài sản cá nhân”.
WK một thời từng là nơi đổ buôn hàng vải, giày dép sầm uất bậc nhất Đông Âu. Các tiểu thương có giai đoạn bán hàng không ngơi tay. Xe đóng hàng vào chợ nườm nượp từ sáng sớm đến chiều tối. Số lượng hàng khách mua mỗi đơn phải là đầu thùng, đầu kiện. Nhưng nay, có quầy thậm chí phải chấp nhận bán cả nửa “pát” hàng để chiều khách, để bán được hàng.
Cô V đã bán hàng vải lâu năm ở GD2 cho biết: “Bây giờ chủ chợ họ không cho bày hàng, reklama mẫu mã ra hành lang, nên nhìn chợ như cảnh chợ chiều sắp dọn về. Nhiều nhà có điều kiện, họ đập cửa quầy ra, làm cửa to cho thoáng. Nhưng lại đắp vào mấy nghìn zł làm cửa mới. Nên thôi, cô cũng chẳng muốn đầu tư thêm nữa, vì chợ búa bây giờ ngày một kém đi”.
Tác giả đi giữa parking rộng thênh thang của GD trong một ngày đông giá lạnh. Nền parking phủ đầy tuyết trắng. Và hồi tưởng lại giai đoạn cực thịnh ở WK với những dòng xe ra vào tấp nập của khách mua hàng. Khi xưa, nghe đồn, chủ chợ GD đã thuê cả thầy phong thủy từ Trung Quốc sang để xem địa thế khu đất này và quyết định chọn nơi đây là nơi xây nên những đại siêu thị buôn bán như ngày hôm nay.
Đang mải mê suy tư, một chị công nhân làm cho GD3 lao xe hunajnoga điện vụt qua rất nhanh, làm rơi “pát” hàng trên xe xuống đất. Chắc là chị ấy chạy đi ship hàng cho chủ Tàu. Tác giả gọi với theo chị:
- Chị ơi! Rơi hàng rồi. Chị đi chậm thôi. Vừa tuyết xong, đường vẫn còn trơn…
(Đón đọc phần 2: tác giả sẽ viết về khó khăn trong lĩnh vực nhà hàng, quán bar, tiệm Nail…)
HOÀI HƯƠNG
P/v queviet.eu
Bình luận