Nếu bạn quan tâm đến sức khỏe thì phải đi xét nghiệm đều đặn. Nó giúp chẩn đoán bệnh và phát hiện bệnh khi chưa xuất hiện các biểu hiện rõ rệt, nhờ vậy có thể điều trị tốt hơn. Dưới đây là các xét nghiệm nên làm cho người trên 40 tuổi.
Phụ nữ
- tự khám vú - mỗi tháng một lần, mammografia - 2 năm một lần, siêu âm vú (USG piersi) theo chỉ định của bác sỹ,
- công thức máu (morfologia), chỉ số OB, mức đường, biểu đồ mỡ (lipidogram) và xét nghiệm nước tiểu - mỗi năm một lần,
- điện tâm đồ (EKG) - 2 năm một lần,
- chụp rentgen phổi (RTG płuc) – cứ 5 năm một lần, nếu bạn hút thuốc thì theo chỉ định của bác sỹ,
- khám phụ khoa, cytologia và siêu âm âm đạo (USG przezpochwowe) - mỗi năm một lần,
- siêu âm ổ bụng (USG jamy brzusznej) – cứ 3-5 năm một lần,
- xét nghiệm máu trong phân - mỗi năm một lần,
- xét nghiệm hooc-môn tuyến giáp - 3 năm một lần,
- xét nghiệm hooc-môn sinh dục - 3 năm một lần,
- xét nghiệm chất điện phân - 3 năm một lần,
- khám mắt (khám võng mạc và đo nhãn áp) - 2 năm một lần,
- khám da liễu (dermatolog) - mỗi năm một lần,
- khám răng và lấy cao răng – nửa năm một lần,
- khám thính giác (badanie słuchu) – một lần.
Nam giới
- tự khám tinh hoàn – mỗi tháng một lần,
- đi bác sỹ khám tinh hoàn - 3 năm một lần,
- khám tổng quát, đo huyết áp, cân nặng và đo vòng bụng - mỗi năm một lần,
- công thức máu (morfologia), chỉ số OB, xét nghiệm nước tiểu, biểu đồ mỡ (lipidogram) và mức đường trong máu - mỗi năm một lần,
- xét nghiệm chất điện phân - 3 năm một lần,
- chụp rentgen lồng ngực (RTG klatki piersiowej) - 3 năm một lần, nếu bạn hút thuốc thì theo chỉ định của bác sỹ,
- điện tâm đồ (EKG) - 2 năm một lần,
- khám tuyến tiền liệt qua hậu môn (phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt) - mỗi năm một lần,
- xét nghiệm máu trong phân - năm một lần từ 45 tuổi,
- khám nha khoa (stomatolog) – nửa năm một lần,
- khám mắt (khám võng mạc và đo nhãn áp) - mỗi năm một lần,
- khám da liễu (dermatolog) - mỗi năm một lần
- khám thính giác - một lần.
Cách xem kết quả
Điện tâm đồ lúc nghỉ ngơi (Elektrokardiografia spoczynkowa)
Cho phép ghi hoạt động của tim trong vài phút. Nó cho các thông tin trong đó có hình dạng và cách làm việc của cơ tim, cho phép khẳng định thiếu máu ở tim, các ngăn tim dãn ra, cũng như có các vết sẹo do tim đã bị nhồi máu (zawał).
Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị đặc biệt, chỉ cần vài phút nghỉ ngơi trước khi đo.
Chụp rentgen lồng ngực (RTG klatki piersiowej)
Để phát hiện các bệnh về phổi, ung thư phổi giai đoạn sớm, bệnh lao, đánh giá các mạch máu lớn trong phổi, đánh giá hình dạng quả tim, các phế quản chính, hạch bạch huyết phổi và các mạch máu trong phổi, đánh giá độ lớn các thể khoang đang có, chỗ bị vôi hóa (zwapnień) và các vùng bất thường (naciek).
Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị, phụ nữ đang có thai không được chụp.
Xét nghiệm dịch âm đạo (cytologia)
Xét nghiệm dịch âm đạo cho phép phát hiện sơm ung thư cổ tử cung. Ở các phụ nữ có nguy cơ bị ung thư cao nên làm thường xuyên hơn. Xét nghiệm dịch âm đạo là soi dịch âm đạo lấy từ thành âm đạo và cổ tử cung dưới kính hiển vi. Tùy theo kết quả (theo phương pháp của Bethesd 2001) chia ra:
1. Dịch âm đạo bình thường
2. Dịch âm đạo bình thường có viêm nhẹ
3. Dịch âm đạo bình thường với viêm
4. AGUS/ASCUS - dịch âm đạo không bình thường (không chứa các tế bào có thể chuyển thành dạng ung thư)
5. LSIL – kết quả không bình thường (có các tế bào đơn lẻ có thể chuyển thành dạng tế bào ung thư)
6. HSIL - dịch âm đạo không bình thường (có nhiều tế bào có thể chuyển thành dạng tế bào ung thư). Kết quả này không có nghĩa là bệnh nhân mắc bệnh ung thư mà chỉ nói là nếu không chữa trị có thể mắc bệnh ung thư.
Chuẩn bị: Thời điểm tốt nhất để xét nghiệm là giai đoạn giữa ngày 10 và ngày 18 của chu kỳ kinh nguyệt. Trước khi xét nghiệm 4 ngày không nên dùng các thuốc cho vào âm đạo, tampon hay làm bất cứ việc gì can thiệp vào âm đạo (như rửa thụt bằng nước), không giao hợp ít nhất 24 tiếng trước khi xét nghiệm.
Xét nghiệm hooc-môn sinh dục
Mức hooc-môn xác định trên cơ sở thử máu. Mức chuẩn là:
- Testosteron (cho nam giới): 7,6-34 nmol/l; phụ nữ: 0,69-2,77 nmol/l
- DHEA (cho nam giới): 13,8-27,7 nmol/l; phụ nữ: 5,2-25,3 nmol/l
Nếu thấp hơn chuẩn có thể do tinh hoàn hoạt động kém, hay bị viêm tinh hoàn hoặc do hóa trị làm nó hoạt động kém. Vượt chuẩn có thể do u tinh hoàn ở nam giới hay u ở kory nadnerczy và buồng trứng ở nữ giới.
- Estrogen – hooc-môn sinh dục nữ do buồng trứng tiết ra, quan trọng nhất là estradiol. Tinh hoàn của nam cũng sản xuất một ít chất này.
Chuẩn: ở nữ giới 55-925 pmol/l (lúc giữa chu kỳ kinh nguyệt); ở nam giới: 29-132 pmol/l.
Giá trị dưới chuẩn có thể do hư hại buồng trứng, tuyến yên hay vùng dưới đồi, các giá trị vượt chuẩn có thể do các bệnh của buồng trứng, ở nam giới có thể do u tinh hoàn.
Chuẩn bị: Không cần nhịn ăn, thời điểm nào lấy máu cũng được.
Mammografia
Đây là xét nghiệm chiếu vú cơ bản bằng cách dùng tia rentgen chụp một loạt các ảnh tuyến vú. Nó cho phép phát hiện ung thư vú ở giai đoạn sớm và các thay đổi chưa có biểu hiện.
Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị đặc biệt gì, nếu trước khi có kinh vú quá nhậy cảm thì có thể dịch mammografia sau vài ngày. Hôm khám không dùng phấn, dầu, chất khử mùi ở khu vực ngực trên.
Tác giả: tiến sỹ y học, bác sỹ nội khoa Leszek Marek Krześniak
Nên xét nghiệm trước hết những gì có nguy cơ. Nếu trong gia đình đã có tiền sử nhồi máu cơ tim, cao huyết áp, tắc mạch máu não, tiểu đường thì nên xét nghiệm trước để ngăn ngừa sớm. Nên kiểm tra mức homocysteine trong máu, giá trị cao có thể dễ bị tắc mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Nếu trong nhà có xu hướng bệnh ung thư thì nên xét nghiệm các marker ung thư (tumor markers). Sau tuổi 40 cũng nên khám xem gan và thận hoạt động ra sao, nếu chóng lên cân – xét nghiệm đường và axit uric (bệnh gút).
NHV (theo Super Express)
Bình luận